Πρώτες φυγόκεντρες αντιδράσεις

Με την ανακοίνωση του αντιπροέδρου της Βουλής Γιώργου Γεωργαντά στην Ολομέλεια ότι «ο Κυριάκος Μητσοτάκης με επιστολή του ενημερώνει ότι ο βουλευτής Μεσσηνίας Αντώνης Σαμαράς τίθεται εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ» επισφραγίστηκε επίσημα η είσοδος του πρώην πρωθυπουργού στο κλαμπ των ανεξάρτητων.

Αυτό μετράει πια 19 βουλευτές και η γαλάζια πτέρυγα 155 (στο μυαλό των νεοδημοκρατών είναι 156, δεδομένης της στήριξης του διαγραφέντος από την ΚΟ, όχι από το κόμμα, Λευτέρη Αυγενάκη).

Προηγήθηκε η συνεδρίαση της πενταμελούς Επιτροπής Δεοντολογίας της ΝΔ: δεκάλεπτη, χωρίς ενστάσεις, δίχως υπόμνημα Σαμαρά, ο οποίος παραμένει στις ΗΠΑ, και με άλλη σύνθεση από εκείνη που επικύρωσε – ομόφωνα και τότε, στις 23 Σεπτεμβρίου – την αποπομπή του Μάριου Σαλμά.

Η ολοκλήρωση των τυπικών διαδικασιών απελευθερώνει τις τοποθετήσεις, ενόσω το Μαξίμου θέλει να αφήσει το θέμα πίσω του.

Κι όμως ο προβληματισμός για τις επιπτώσεις στη γαλάζια βάση και η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα τόσο της κυβερνητικής παράταξης όσο και του Σαμαρά αποτυπώνονται και στα κοινοβουλευτικά πηγαδάκια και στις πρώτες δημόσιες αντιδράσεις.

Υστερα από την κοινή γραμμή υπουργών και κομματικών στελεχών περί «λυπηρής αλλά αναπόφευκτης απόφασης» και εν αναμονή της αυριανής, σημαντικής για το εσωκομματικό κλίμα, παρέμβασης του Κώστα Καραμανλή από την Πάτρα, καταγράφεται η οπτική στελεχών του ευρύτερου κύκλου συνομιλητών του Σαμαρά.

Υπήρξε συνειδητή αποστασιοποίηση από τον βουλευτή Λακωνίας Θανάση Δαβάκη, ο οποίος υφυπουργοποιήθηκε επί Σαμαρά.

Ως μέλος της Επιτροπής Δεοντολογίας ζήτησε να εξαιρεθεί από την προχθεσινή συνεδρίαση, εξού και αντικαταστάθηκε από τον Κώστα Τσιάρα.

Αλλη αλλαγή δεν χρειάστηκε τελικά, καθώς ο Θεόδωρος Καράογλου επέσπευσε τελικά – όπως του ζητήθηκε – την επιστροφή του από την κοινοβουλευτική αποστολή στην Αργεντινή και συνυπέγραψε την απόφαση μαζί με τους Γ. Τραγάκη, Στ. Καλαφάτη, Θ. Μπούρα, Κ. Τσιάρα.

Τη δυσκολία βουλευτών να τηρήσουν λεπτές ισορροπίες επιβεβαιώνει ακόμα περισσότερο η τοποθέτηση του Ανδρέα Κατσανιώτη, εκ των πολιτικών φίλων του Σαμαρά.

Χαρακτήρισε «σεβαστή» την απόφαση Μητσοτάκη, ο οποίος «έχει την ευθύνη», όμως η μετρημένη διαφοροποίηση του βουλευτή Αχαΐας φαίνεται πίσω από τις φράσεις «δεν συνηθίζεται στην παράταξη να έχουμε διαγραφές πρώην πρωθυπουργών, είναι στενάχωρο για όλους μας» και «όλοι κρινόμαστε σε βάθος χρόνου» (ANT1). Ενώ αρνήθηκε να σχολιάσει τις θέσεις Σαμαρά, είπε με νόημα ότι πολλοί εντός ΚΟ και ΝΔ είχαν απόψεις «πολύ κοντά» σε εκείνες του Μεσσήνιου και ότι «για την ώρα δεν έχω λόγο να μην το πιστέψω όταν ο υπουργός Εξωτερικών μας λέει ότι “εγώ δεν θα κάνω βήμα πίσω σε αυτό που λέγεται εθνική γραμμή”».

«Προαποφασισμένη διαγραφή»

Ο Αντώνης Σαμαράς κρατά κλειστά χαρτιά για τις κινήσεις του, ενώ τη σεναριολογία αποφεύγει το Μαξίμου, παλεύοντας να κλείσει τα εσωκομματικά. Από τις ΗΠΑ ο πρώην πρωθυπουργός, έχοντας ήδη καταλογίσει «αλαζονεία» και «έλλειψη ψυχραιμίας» στον «αποκομμένο από τη βάση» Μητσοτάκη, επέμεινε ότι η διαγραφή του «προφανώς ήταν προαποφασισμένη» (ANT1).

Ο Σαμαράς, ο Αβέρωφ και οι καραμανλικοί

Στη συγκυρία της διαγραφής από τη ΝΔ, ένα δεύτερο «χτύπημα» στον Αντώνη Σαμαρά έρχεται από τον πρώην υπουργό Σωτήρη Χατζηγάκη, με τον οποίο συμπορεύθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 δίπλα στον Ευάγγελο Αβέρωφ, ως «υπαρχηγοί» του τότε αρχηγού του κόμματος (1981-84). Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του που κυκλοφορεί αύριο (Σωτήρης Χατζηγάκης – «Θύμησες και διαλογισμοί», τόμος Α,εκδόσεις BELL), ο πρώην υπουργός, ο οποίος ήρθε σε σύγκρουση το 2011 με τον Σαμαρά, κατηγορεί τον πρώην πρωθυπουργό ότι στην αφετηρία της πολιτικής διαδρομής του, στην πραγματικότητα, λειτούργησε υπονομευτικά για τον Αβέρωφ και επεδίωξε ρήξη με την πτέρυγα των καραμανλικών.

Το απόσπασμα από το νέο βιβλίο του Σωτήρη Χατζηγάκη που προδημοσιεύουν «ΤΑ ΝΕΑ» είναι ενδεικτικό:

«Ο Σαμαράς, όντας βασικό στέλεχος του συστήματος Αβέρωφ και ποντάροντας να τον διαδεχθεί στην ηγεσία της ΝΔ – όταν ο ευπατρίδης πολιτικός αποχωρούσε της ηγεσίας της ΝΔ -, είχε αρχίσει από νωρίς να εξυφαίνει τα σχέδιά του.

Εκ των υστέρων αντιλήφθηκα πως ένας βασικός λόγος που με πλησίασε και αποκτήσαμε συχνή επικοινωνία στην αρχή της πορείας μας το 1974 ήταν η στόχευσή του να έχει στενή επαφή με τον Αβέρωφ.

Διακατεχόμενος, ωστόσο, από ένα βαθύ φατριαστικό πνεύμα, άρχισε να εκμεταλλεύεται την καλή προαίρεση όλων μας.

Κυρίως του Αβέρωφ. Δημιούργησε ομάδες μέσα στο κόμμα. Συγχρόνως, υπονόμευε συστηματικά κάθε άλλον που πίστευε πως θα μπορούσε να του σταθεί εμπόδιο στα μελλοντικά του σχέδια.

Με βάση αυτή τη στρατηγική τάχθηκε αναφανδόν και με κάθε μέσο εναντίον του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Μιλτιάδη Εβερτ.

Τον θεωρούσε καραμανλική προέκταση. Η στάση του όμως ήταν υπονομευτική και απέναντί μου, που υποτίθεται πως ήμασταν εκείνη την εποχή συμμαχητές και στενοί φίλοι.

Η ερμηνεία που δίνω στη συμπεριφορά του εκείνη είναι πως, έχοντας στενούς φιλικούς δεσμούς με τον Μιχάλη Λιάπη, αλλά και με τον Γιώργο Σουφλιά, θεωρούσε ότι οι δυο αυτοί φίλοι μου και συνάδελφοί μας θα μπορούσαν να με επηρεάσουν, ώστε εγώ στη συνέχεια να επηρεάσω τον Αβέρωφ, για να μη διαταραχθεί η σχέση του με το καραμανλικό μπλοκ!

Ο Σαμαράς προσπαθούσε με κάθε μέσο να υπάρξει ρήξη μεταξύ Αβέρωφ και Καραμανλή. Νόμιζε ότι έτσι θα μπορούσε ευκολότερα να διαδεχθεί τον Αβέρωφ και να καταλάβει στη συνέχεια την αρχηγία του κόμματος.

Γι’ αυτό άλλωστε προσπαθούσε να αποδώσει την ήττα του Αβέρωφ αποκλειστικά στον Κωνσταντίνο Καραμανλή… Τον προέτρεπε, μάλιστα, μαζί με άλλους να προχωρήσει σε διάσπαση του κόμματος. Ο Αβέρωφ, όμως, δεν πίστεψε ποτέ αυτές τις εικασίες.

Στάθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του δίπλα στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Κατά την περίοδο αυτή άρχισε να υποβόσκει μια εσωκομματική μάχη στο αβερωφικό στρατόπεδο. Διακριτικά, άρχισα να δέχομαι κι εγώ τα πρώτα βέλη που με υπονόμευαν στον Αβέρωφ.

Υπόγεια, επίσης, πυρά είχε δεχθεί κι ο Γ. Τζιτζικώστας, το τρίτο αγαπημένο παιδί του Αβέρωφ. Στον Γ. Τζιτζικώστα επιχειρήθηκε να αποδοθεί μέρος της ευθύνης για τη νίκη του Ράλλη, λόγω της μαχητικότητάς του απέναντι σε άλλους συναδέλφους.

Ηταν, όμως, τοις πάσι γνωστό – συζητούνταν άλλωστε ευρέως – πως μια από τις αιτίες της ήττας Αβέρωφ ήταν και η στάση του νεοεκλεγέντα νεαρού βουλευτή Σαμαρά, ο οποίος χωρίς δισταγμό τηλεφωνούσε προκλητικά, «δίνοντας γραμμή» σε παλιούς και έγκριτους συναδέλφους, με αποτέλεσμα να τους κάνει έξαλλους και να στραφούν κατά του Αβέρωφ.

Πολλοί βουλευτές, όπως μου εξομολογήθηκαν αργότερα, τον καταψήφισαν γι’ αυτόν τον λόγο. Ισως βέβαια η εναντίωσή τους αυτή να ήταν προσχηματική… Ο ίδιος ο Αβέρωφ, πάντως, δεν είχε ιδέα για τα τεκταινόμενα πίσω από την πλάτη του.

Το σύνθημα της ραλλικής πλευράς ήταν ότι η ΝΔ θα κυβερνηθεί με τον Αβέρωφ αρχηγό και με τον Αντωνάκη υπαρχηγό! Ποιο ιστορικό στέλεχος θα δεχόταν άραγε μια τέτοια προοπτική; Το καραμανλικό μπλοκ, εξάλλου, ήταν ιδιαιτέρως εκνευρισμένο με τον Σαμαρά για την αμετροεπή συμπεριφορά του.

Ηταν, επίσης, ενοχλημένο και για τη βίαιη φρασεολογία που χρησιμοποιούσε.

Οχι μόνον εναντίον των υψηλόβαθμων καραμανλικών κομματικών στελεχών, αλλά και εναντίον του ίδιου του ιδρυτή της ΝΔ!

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ωστόσο, για ολόκληρο το ελληνικό πολιτικό σύστημα (και όχι μόνο για τη ΝΔ) αποτελούσε “ταμπού”. Ηταν αδιανόητο, συνεπώς, να υφίσταται μια τέτοια βίαιη κριτική από έναν νεοσσό της πολιτικής…».