Χαμηλές αλλά υπαρκτές οι προσδοκίες στο Κυπριακό

Με τον Σεπτέμβριο να προβάλλει ως πιθανό ορόσημο για μια νέα προσπάθεια επανεκκίνησης του διαλόγου στο Κυπριακό, η προσοχή όλων στην Κύπρο, όσους τουλάχιστον απασχολεί το Κυπριακό διότι κι αυτό δεν είναι πια δεδομένο ειδικά σε περιόδους στασιμότητας, στρέφεται όχι τόσο στο πότε όσο στο πώς, αλλά και κυρίως στο γιατί.

Με την αδιαλλαξία της τουρκικής πλευράς να παραμένει η μοναδική σταθερά, η φαντασία μοιάζει περισσότερο από απαραίτητη για να σκεφτεί υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσαν οι συνομιλίες να επαναρχίσουν αλλά και γιατί να γίνει κάτι τέτοιο εάν ο διάλογος δείχνει καταδικασμένος να οδηγηθεί σε μια νέα αποτυχία.

Η απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα αν και κινείται κι αυτή στην αβεβαιότητα προς το παρόν, ξεκινά και καταλήγει στην ελπίδα οι δημόσιες δηλώσεις της τουρκικής πλευράς να μην απηχούν πλήρως τις θέσεις της, σε βάθος χρόνου τουλάχιστον και σε έναν ορίζοντα ο οποίος περιέχει συνιστώσες πολύ πιο σημαντικές για την ίδια από το Κυπριακό, όπως τα ελληνοτουρκικά αλλά και τα ευρωτουρκικά.

Αν και είναι ξεκάθαρο πως εάν η συνισταμένη είναι η εξομάλυνση στην περιοχή οι τρεις αυτές συνιστώσες πρέπει να αποδώσουν όλες καρπούς, το Κυπριακό, όπως και στο παρελθόν, μπορεί να τεθεί εκ παραλλήλου και να υποβοηθηθεί από την πρόοδο στα ελληνοτουρκικά, όπως βέβαια και να υποβοηθήσει την πρόοδο στα ευρωτουρκικά.

«Διαβάζοντας» τον Ερντογάν

Στη Λευκωσία αλλά και στην Αθήνα, τα ψήγματα αισιοδοξίας που άφησε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εν μέσω προκλήσεων από την Κύπρο το περασμένο Σάββατο δεν πέρασαν απαρατήρητα. Κυβερνητική πηγή στη Λευκωσία, η οποία μίλησε στα «ΝΕΑ», στάθηκε ιδιαίτερα σ’ αυτό το σημείο, λέγοντας πως υπό άλλες συνθήκες θα ανέμενε κανείς ότι τα 50χρονα της εισβολής θα συνοδεύονταν από την εξαγγελία τετελεσμένων.

Αντί αυτού, σημείωσε, ο τούρκος πρόεδρος ανάμεσα στις γραμμές έδωσε κάποιες ενδείξεις ότι δεν κλείνει εντελώς η πόρτα του διαλόγου. Η Λευκωσία, όπως και η Αθήνα, αλλά και τα Ηνωμένα Έθνη τα οποία δεν εγκατέλειψαν την προσπάθεια ούτε μετά τις απανωτές αρνήσεις του τουρκοκύπριου ηγέτη Ερσίν Τατάρ να έχει έστω και μία κοινωνικού τύπου συνάντηση με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, εκτιμούν ότι η Τουρκία, βλέποντας τη μεγάλη εικόνα των συμφερόντων της και τις ευκαιρίες που διανοίγονται, ίσως είναι έτοιμη να συζητήσει και το Κυπριακό.

Αν αυτό επαληθευθεί, η στάση του Ερσίν Τατάρ, είτε μεταβληθεί είτε όχι, ελάχιστη βαρύτητα θα έχει. Η Αγκυρα είναι εκείνη που αποφασίζει, άλλωστε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ο άνθρωπος ο οποίος δεν δίστασε την εποχή του Σχεδίου Ανάν να παραμερίσει ακόμα και τον ιστορικό ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντενκτάς προκειμένου να προχωρήσει με αυτό που θα ήθελε η Αγκυρα. Πολλώ δε μάλλον τον Ερσίν Τατάρ ο οποίος ελάχιστο πολιτικό εκτόπισμα έχει.

Φόρμουλα επανόδου

Αυτό βέβαια δεν πρέπει να δημιουργεί παράλογες προσδοκίες και πόθους ευσεβείς και αυτό η κυβέρνηση στη Λευκωσία δείχνει επίσης να το αντιλαμβάνεται. Τοποθετώντας τις εξελίξεις χρονικά μέσα στον Αύγουστο και όχι τον Σεπτέμβριο, η ίδια πηγή εξήγησε στα «ΝΕΑ» ότι η πρόσκληση Γκουτέρες στα δύο μέρη θα ανακοινωθεί μέσα στο καλοκαίρι αφού προηγηθούν παρασκηνιακές επαφές με όλους τους εμπλεκόμενους, οι οποίες ποτέ δεν σταμάτησαν άλλωστε. ,

Το ζητούμενο, πρόσθεσε, είναι να βρεθεί μια φόρμουλα με την οποία η τουρκική πλευρά θα επιστρέψει στη διαπραγμάτευση έστω και με την πολύ ευρεία έννοια του όρου, κάτι που απαιτεί τη μετακίνησή της από τη θέση για δύο κράτη. Μία άτυπη τριμερής συνάντηση στη Νέα Υόρκη, με Γκουτέρες, Χριστοδουλίδη και Τατάρ θεωρείται μάλλον δεδομένη, καθώς αποτελεί βασική επιδίωξη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, κι αυτή πιθανότατα θα δείξει διαθέσεις και προθέσεις.

Για να γίνει αυτό βέβαια, είναι φανερό ότι η τουρκική πλευρά θα θέλει να εξασφαλίσει κάτι. Το τι μπορεί να είναι, είναι και αυτό συνυφασμένο με τις εξελίξεις αλλά και με τη μεγάλη εικόνα. Το μόνο βέβαιο είναι πως η Αγκυρα δεν θέλει να γκρεμίσει τις γέφυρες, ούτε με την Αθήνα, ούτε και με τις Βρυξέλλες και έτσι η εκτίμηση στη Λευκωσία είναι πως μπαίνουμε σε μια διαδικασία με πολύ αργούς ρυθμούς η οποία θα διαρκέσει αρκετούς μήνες με παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και με χαμηλό ύψος προσδοκιών, ενώ θα απαιτηθεί πολλή υπομονή μέχρι να υπάρξουν, εάν υπάρξουν στο τέλος, οι όποιοι καρποί.

Εποικοδομητική η Λευκωσία

Το Κυπριακό συνεχίζει έτσι να κινείται σε ένα σκηνικό αβεβαιότητας, μόνο που τώρα υπάρχουν για πρώτη φορά εδώ και καιρό κάποιες ενδείξεις ότι παρά το συνεχιζόμενο τέλμα, ενδέχεται να βρεθούμε ενώπιον εξελίξεων ουσιαστικών. Βασική επιδίωξη της Λευκωσίας ήταν και παραμένει η διατήρηση της όποιας κινητικότητας και η αποφυγή της στασιμότητας και αυτό είναι κάτι το οποίο ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης φροντίζει να το κάνει ξεκάθαρο με κάθε αφορμή, διαμηνύοντας ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη για ουσιαστικό διάλογο με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όχι όμως για αλλαγή της μορφής της λύσης στη λογική της βάσης δύο κρατών.

Παρά τους δημόσιους λεονταρισμούς της είναι ξεκάθαρο πως και η τουρκική πλευρά αντιλαμβάνεται πλέον ότι, αφενός μεν το ψευδοκράτος δεν πρόκειται να αναγνωριστεί ως έχουν τα πράγματα – και η ίδια δεν έχει τη δύναμη να τα αλλάξει –, αφετέρου δε ότι ο διεθνής παράγοντας δεν αποδέχεται λύση δύο κρατών στην Κύπρο υπό τον φόβο της ενθάρρυνσης της απόσχισης ως λύσης διεθνώς αλλά και ως δυνατότητας. Εάν τα προσχήματα διασωθούν και οι προσεκτικές παρασκηνιακές κινήσεις αποδώσουν το επόμενο διάστημα, η εκτίμηση της Λευκωσίας είναι πως ενδέχεται να δούμε την προκλητική ρητορική της Αγκυρας να μειώνεται και τα ψήγματα ελπίδας να πληθαίνουν.