İDO VE ZAM

Geçen hafta Eskihisar’dan vapura binerken minibüsler için gidiş geliş geçiş ücreti 670 lira idi dönerken 1230 liraya çıktığını gördüm. Bir hafta içinde ne değişti?  Ne oldu? Petrole zam mı geldi, akaryakıt fiyatları mı arttı, asgari ücrete mi zam geldi? Döviz fiyatları mı arttı? Ne değişti? Bu zamlar neye göre yapıldı? Bu zamlar nereden çıktı?

İstanbul’un gıda ambarı Bursa ve onun batısındaki ovalardır. 10 tonluk bir gıda TIR’ının geçiş ücretini körfezden dolaşmayla aynı fiyata getirirseniz, fiyatlar düşer mi? Meyvenin fiyatı daha kamyon sırtında 3 liraya çıkmaz mı? Köylüden bedavaya alacağınız bir kamyon sebze -meyve daha İstanbul ‘a gelmeden 6-7 lira maliyet almaz mı? Efendim tarlada bir lira pazarda 20 lira gerçeğinin (şikâyetinin) kaynağı ne, sorumlusu kim? Kim buna sebep oluyor? Bu konuyu aydınlatmaya çalışacağım:

Dünyanın en ucuz ulaştırma aracı gemidir. Sonra demiryolu gelir. İDO’nun mesafeye göre geçiş ücreti fiyatı uçaktan pahalıdır. Bir otomobilin karşıdan karşıya geçiş ücreti %100 kâr marjı ile 100 TL’yi geçmemesi gerekirken neden 500 liradır, 600 liradır? Bunu kim denetleyecek, kim hesap soracak?

İDO fiyat tespitini tamamen marjinal kâr hesaplarına göre yapmaktadır. Araçların Yenikapı’dan Eskihisar’a gidiş mesafesindeki masraflar veya körfezden dolaşmanın maliyetine göre yapmaktadır. Fiyat politikası tamamen keyfi ve maliyetlerle alakasızdır. Maksimumum  kâr hadleri esas alınarak yapılmaktadır.

Burada özelleştirmede yapılan hataların, bir şirketi monopol durumuna getiren kararların ciddi yanlışlıkları vardır. İşletmeyi limanlarıyla birlikte özelleştiriyorsunuz. Bu olacak bir şey midir? Zaten o limanların arsa ve arazi değeri 861 milyon doların birkaç on katıdır. Esas özelleştirme değeri 765 milyon dolar +KDV’dir. Bu kamu kurumunun işletme değeri vardır, gemileri vardır, tamir atölyeleri vardır. Bütün bu değerler 765 (KDV ile birlikte 861 milyon ) milyon dolar değerin içine sığar mı? Kaldı ki işletme monopol durumundadır. Kapitalizmin kalesi ABD’de bile anti tröst yasalar mevcuttur.  Tekelleşmeye asla müsaade edilmez. Fiyatların keyfi tespitine izin verilmez. Bu nasıl serbest piyasa? Bu ne biçim özelleştirme?

Konuya devam edeceğiz..