Aναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από την Scope Ratings στο ΒΒΒ με σταθερό outlook

Με την Scope Ratings κλείνει για φέτος ο κύκλος των αξιολογήσεων της ελληνικής οικονομίας. Ο διεθνής οίκος στην τελευταία του αξιολόγηση για φέτος αναβαθμίζει την οικονομία σε BBB, στο δεύτερο σκαλοπάτι της επενδυτικής βαθμίδας.

Υπενθυμίζεται ότι στις 12 Ιουλίου ο διεθνής οίκος αναβάθμισε το outlook της οικονομίας σε positive με το αξιόχρεο στο ΒΒΒ- (επενδυτική βαθμίδα). Η Scope Ratings διατήρησε αμετάβλητη την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στο ΒΒΒ- στις 26 Ιανουαρίου, ενώ στις 4 Αυγούστου του 2023 έδωσε στη χώρα μας την επενδυτική βαθμίδα.

Η μείωση του δημόσιου χρέους, η βελτιωμένη ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος και η ισχυρότερη τάση ανάπτυξης οδηγούν την αναβάθμιση. Το ακόμη αυξημένο δημόσιο χρέος και οι διαρθρωτικές οικονομικές αδυναμίες παραμένουν πιστωτικοί περιορισμοί.

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση η Scope Ratings αναβαθμίζει το ελληνικό αξιόχρεο σε ΒΒΒ από ΒΒΒ- με σταθερό outlook.

Οι δηλώσεις Χατζηδάκη

Την ικανοποίησή του για την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Scope εξέφρασε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης.

Ειδικότερα, ο ίδιος ανέφερε πως η σημερινή αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Scope, έχει ιδιαίτερη σημασία για τρεις λόγους:

• Πρώτον, είναι η πρώτη αναβάθμιση της χώρας εντός της επενδυτικής βαθμίδας, μετά την οικονομική κρίση. Η ελληνική οικονομία ανεβαίνει ψηλότερα και πλησιάζει τις προηγμένες οικονομίες.
• Δεύτερον, πραγματοποιείται σε περίοδο διεθνούς αναταραχής και ενώ ισχυρές χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με την υποβάθμιση του αξιόχρεού τους.
• Τρίτον, επιβεβαιώνει την ορθότητα της δημοσιονομικής και γενικότερα οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, λίγες ημέρες πριν από τη συζήτηση του προϋπολογισμού για το 2025.

Η μείωση του χρέους

Η έκθεση του οίκου Scope υπογραμμίζει τη μείωση του δημοσίου χρέους κατά 57 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, από 212,6% το 2020 σε 155,3% φέτος, χαμηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα, ενώ το 2029 εκτιμά ότι θα περιοριστεί περαιτέρω στο 132%, χαμηλότερα από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2010. Ο οίκος σημειώνει ακόμη την υπεραπόδοση του κρατικού προϋπολογισμού, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού συστήματος με τον περιορισμό των κόκκινων δανείων και την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας που υποστηρίζεται από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις Κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.

Η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην κανονικότητα σηματοδοτεί καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης για το Δημόσιο και τον Ιδιωτικό τομέα, τόνωση των επενδύσεων, νέες θέσεις εργασίας και καλύτερες αμοιβές. Αυτός είναι ο δρόμος που ακολουθεί και θα συνεχίσει να ακολουθεί η κυβέρνηση, μακριά από τις σειρήνες του λαϊκισμού. Και αυτή η επιτυχία είναι επιτυχία όλων των Ελλήνων, αναφέρει.

Το σκεπτικό της αναβάθμισης

Η αναβάθμιση σε BBB αντανακλά την προσδοκία της Scope για συνεχιζόμενη μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια. Αυτή η πτώση φαίνεται να οφείλεται στην ευνοϊκή δυναμική του χρέους, παράλληλα με τα ισχυρότερα από τα αναμενόμενα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα και τη σχετιζόμενη περαιτέρω μείωση του κεφαλαίου δημοσιονομικού ελλείμματος. Η ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος ενισχύεται από την πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), τις ιδιωτικοποιήσεις συστημικών τραπεζών και τη σταδιακή απόσβεση των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (DTC) στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Επιπλέον, η υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, η μείωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και η πιο διαρκής υποστήριξη από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ενισχύουν τη μακροοικονομική βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των τάσεων.

Το χρέος

Η συνεχιζόμενη πτώση του δημόσιου χρέους και οι ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις. Ο πρώτος μοχλός της κατά μία βαθμίδα αναβάθμισης της μακροπρόθεσμης αξιολόγησης της Ελλάδας σε BBB αντανακλά τη διαρκή μείωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ευνοϊκή δυναμική του δημόσιου χρέους, όπως υποστηρίζεται από μια ενισχυμένη μεσοπρόθεσμη προοπτική ονομαστικής ανάπτυξης, το χαμηλό ακόμη μέσο κόστος επιτοκίων του ανεξόφλητου χρέους και τη δέσμευση της κυβέρνησης για δημοσιονομική σύνεση.

Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε σημαντικά από τις κορυφές του κατά την πανδημική κρίση του 212,6% του ΑΕΠ έως το 2020, φθάνοντας περίπου στο 155,3% έως το τέλος του 2024, αντιπροσωπεύοντας σημαντική μείωση 57 π.μ. % από το τέλος του 2019. Η ισχυρή οικονομική ανάκαμψη από το 2ο τρίμηνο του 2020, παράλληλα με τον αυξημένο πληθωρισμό πρόσφατα και τα μειωμένα δημοσιονομικά ελλείμματα έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους και οι κινητήριες δυνάμεις φαίνονται αρκετά βιώσιμες ώστε να διατηρούν τη συνεχιζόμενη πτώση του χρέους, ακόμη και με βαθμιαία συγκράτηση.

Ο δείκτης χρέους προβλέπεται να μειωθεί στο 145,0% του ΑΕΠ έως το τέλος του 2025, πριν υποχωρήσει περαιτέρω στο 132,0% έως το τέλος του 2029.

Εάν πραγματοποιηθεί, το τελευταίο μπορεί να αντιπροσωπεύει τον χαμηλότερο δείκτη χρέους της Ελλάδας από την αρχή της ελληνικής κρίσης το 1ο τρίμηνο του 2010.

Οι προβλέψεις για το χρέος της Scope υποθέτουν αύξηση της παραγωγής κατά 2,2% για φέτος, 2,2% το επόμενο έτος και 1,6% κατά μέσο όρο από το 2026 έως το 2029.

Οι τράπεζες

Ο δεύτερος μοχλός της αναβάθμισης της αξιολόγησης είναι η συνεχής ενίσχυση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος και οι μειωμένες σχέσεις κρατικών τραπεζών.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τις μειώσεις των ΜΕΔ. Τα ΜΕΔ σε όλο το σύστημα σε ενοποιημένη βάση μειώθηκαν σημαντικά από 49,2% τον Ιούνιο του 2017 – φτάνοντας το 6,4% τον Ιούνιο του 2024 1 . Αυτή η μείωση υποστηρίχθηκε από τις τιτλοποιήσεις ΜΕΔ, όπως είναι εγγυημένες στο πλαίσιο του προγράμματος Ηρακλής . Η Scope αναμένει ότι ο δείκτης ΜΕΔ θα συνεχίσει να μειώνεται καθώς οι τράπεζες παραμένουν δεσμευμένες στην περαιτέρω εκκαθάριση του ισολογισμού. Ωστόσο, τα ΜΕΔ παραμένουν σε αυτό το στάδιο πάνω από τους μέσους όρους της ΕΕ του 1,9% από το δεύτερο τρίμηνο του 2024 και επιπλέον παραμένουν στο σύστημα ακόμη και αν δεν αναφέρονται από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία.

Η κερδοφορία έχει βελτιωθεί από το τέλος του 2021 λόγω των αυξημένων εσόδων από τόκους που επωφελούνται από τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, τη μείωση των προβλέψεων για ζημίες δανείων και τα αυξημένα μη επαναλαμβανόμενα έσοδα από χρηματοοικονομικές πράξεις και μέσα αντιστάθμισης κινδύνου.

Παρά τις σημαντικές μειώσεις των ΜΕΔ, οι πιέσεις στους ισολογισμούς του τραπεζικού συστήματος συνεχίζονται από τα αυξημένα μερίδια των DTC στο συνολικό κεφάλαιο του τραπεζικού συστήματος (που αντιπροσωπεύουν το 41% ​​των συνολικών προληπτικών ιδίων κεφαλαίων τον Ιούνιο του 2024), ωστόσο μειώνονται από το 52% ως του τέλους του 2022. Οι αποσβέσεις των DTC προβλέπονται από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι δυνητικά θα επιταχυνθούν για να αποσβεστούν πλήρως έως το 2032-34, εκτός ελαφρυντικών περιστάσεων. Η ΕΚΤ ενέκρινε την πληρωμή μερισμάτων του τραπεζικού συστήματος για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια, κάτι που αποτελεί ορόσημο.

Το ΤΧΣ

Το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ολοκλήρωσε πρόσφατα την πώληση 10 ποσοστιαίων μονάδων συμμετοχής 18,4% στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ) μέσω διαπραγμάτευσης μετοχών. Το ΤΧΣ αναμένει να μεταβιβάσει ένα τελικό μερίδιο 8,4% στην Εθνική και το 72,5% της μικρότερης Attica Bank στο κρατικό επενδυτικό ταμείο πριν κλείσει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους (εν όψει της προθεσμίας έως το τέλος του 2025). Το ΤΧΣ πούλησε το τελικό μερίδιο του 8,9781% στην Alpha Services and Holdings στην UniCredit τον Νοέμβριο του περασμένου έτους και πούλησε το τελευταίο μερίδιο 27% της Τράπεζας Πειραιώς αυτή την άνοιξη.

Σημειώθηκε πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις του «Greece 2.0», του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP) και της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ. Στις 16 Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους 3 , η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκταμίευσε την τέταρτη πληρωμή 998,6 εκατομμυρίων ευρώ σε επιχορηγήσεις από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 35,9 δισεκατομμυρίων ευρώ της Ελλάδας – που αποτελείται από 18,2 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά σε επιχορηγήσεις και 17,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια. Συνολικά το 51% της χρηματοδότησης RRP έχει καταβληθεί μέχρι σήμερα. Οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία παραμένουν χαμηλές – 14% της παραγωγής από το έτος έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024 – αλλά είναι ωστόσο ισχυρότερες από το κάτω από 11% το 2019.

Ο οίκος αξιολόγησης αύξησε μέτρια την εκτίμησή του για το δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας στο 1,25% ένα χρόνο από 1,0%, εξακολουθώντας να αναγνωρίζουμε τη σύγχρονη οικονομική ιστορία της Ελλάδας –με την ανάπτυξη να έχει κατά μέσο όρο μόλις -0,4% τις τελευταίες δύο δεκαετίες– παράλληλα με τα δημογραφικά σημεία συμφόρησης όπως -0,9% ετησίως οι αλλαγές του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας που προβλέπονται από τα Ηνωμένα Έθνη κατά την περίοδο 2024-2029. Αναμένεται ισχυρότερη ονομαστική οικονομική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια – εν μέρει δεδομένου του εναρμονισμένου πληθωρισμού αυξημένου 3,0% για φέτος, 3,4% το 2025 και 2,5% για το 2026, από 4,2% πέρυσι.

Οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας BBB περιορίζονται από:

Πρώτον, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει μεταξύ των υψηλότερων μεταξύ των 40 κρατών με δημόσια αξιολόγηση του Scope, δεύτερο μόνο μετά από αυτό της Ιαπωνίας (αξιολόγηση A και Stable Outlook). Αυτό το υψηλό απόθεμα χρέους εκθέτει την Ελλάδα σε επανεκτιμήσεις της αγοράς του κινδύνου που σχετίζεται με χρεωμένους κρατικούς δανειολήπτες. Καθώς η Ελλάδα βασίζεται ολοένα και περισσότερο στις κεφαλαιαγορές και επιταχύνει την πρόωρη αποπληρωμή των δανείων διάσωσης και η ΕΚΤ σφίγγει ποσοτικά, η δομή του ελληνικού χρέους σταδιακά αποδυναμώνεται.

Οι πολιτικοί κίνδυνοι και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την πολιτική είναι μέτριοι τα επόμενα χρόνια, αλλά ενδέχεται να αυξηθούν πιο μακροπρόθεσμα, ιδίως μετά τις μελλοντικές εκλογές. Οι διαρθρωτικές οικονομικές αδυναμίες και οι δημογραφικές προκλήσεις, όπως η καθαρή μετανάστευση, περιορίζουν τη μακροπρόθεσμη τάση ανάπτυξης και τα επίπεδα πλούτου.

Το θετικό outlook

Το Stable Outlook αντικατοπτρίζει τη γνώμη της Scope ότι οι κίνδυνοι για τις αξιολογήσεις εξισορροπούνται τους επόμενους 12 έως 18 μήνες.