Τρίμηνη παράταση στα θαλάσσια πάρκα

Αλλαγές στο κυβερνητικό χρονοδιάγραμμα ως προς τη χωροθέτηση του θαλάσσιου πάρκου στο Νότιο Αιγαίο, η οποία προβλεπόταν αρχικά να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2024, δείχνουν τουλάχιστον δύο εξελίξεις. Αφενός το ότι η σχετική μελέτη που αφορά τα όρια προστασίας – και η οποία είχε παραδοθεί στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) από τα τέλη Σεπτεμβρίου – δεν έχει έως σήμερα αναρτηθεί για την απαραίτητη (μηνιαίας διάρκειας) ηλεκτρονική διαβούλευση, αφετέρου το ότι ο αρμόδιος οργανισμός ζήτησε μόλις από την ομάδα που συνέταξε τη μελέτη του θαλάσσιου πάρκου στο Νότιο Αιγαίο να υποβάλει αίτημα παράτασης της σύμβασής της (η οποία κανονικά έληγε στις αρχές Δεκεμβρίου) έως και το πρώτο τρίμηνο του 2025.

«Αγορά χρόνου»

Οπως όλα δείχνουν, και ενώ είναι γνωστό πως το προσχέδιο της απαραίτητης περιβαλλοντικής μελέτης για το θαλάσσιο πάρκο του Νοτίου Αιγαίου έχει ήδη ολοκληρωθεί, από την κυβέρνηση φαίνεται πως προκρίνεται η λογική των «ήρεμων νερών» και η αποφυγή εντάσεων που θα μπορούσαν να διαταράξουν το θετικό κλίμα με την Τουρκία τουλάχιστον έως και την πραγματοποίηση του 6ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αγκυρα, το οποίο προσώρας τοποθετείται στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου. Με την τρίμηνη παράταση του «πρότζεκτ», αυτό που μοιάζει να επιτυγχάνεται είναι η «αγορά χρόνου» προκειμένου οι ανακοινώσεις που θα αφορούν τόσο τη χωροθέτηση όσο και την επίσημη θεσμοθέτηση των δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο (τα οποία όταν εξαγγέλθηκαν από τα αρμόδια υπουργεία είχαν προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Τουρκίας και την αυστηρή απάντηση του ελληνικού ΥΠΕΞ) να μετατεθούν στο πρώτο τρίμηνο του 2025, ύστερα πιθανώς και από τη συνάντηση κορυφής των δύο ηγετών στην Τουρκία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο διάστημα που μεσολάβησε από τα τέλη Σεπτεμβρίου, τον χρόνο υποβολής δηλαδή της σχετικής μελέτης για το θαλάσσιο πάρκο του Νοτίου Αιγαίου (εντός της οποίας οι ειδικοί πρότειναν στον ΟΦΥΠΕΚΑ, που εποπτεύεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την επέκταση των ορίων προστασίας σε ορισμένες νησίδες στα 3 ν.μ. και σε άλλες στα 6 ν.μ.), έως και σήμερα, για αρκετές εβδομάδες η υπόθεση έδειχνε να έχει «παγώσει», καθώς δεν σημειωνόταν καμία εξέλιξη που να οδηγεί προς την ανάρτηση της μελέτης στην ηλεκτρονική διαβούλευση, ώστε να ολοκληρωθεί και η χωροθέτηση του πάρκου πριν από το τέλος του έτους, όπως είχε δεσμευθεί σχετικά η κυβέρνηση. Σε πρόσφατη ημερίδα, μάλιστα, με θέμα τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές στη χώρα μας που υποστηρίχθηκε και από το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, επισημάνθηκε πως όσον αφορά το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο το προσχέδιο της απαραίτητης περιβαλλοντικής μελέτης είναι ήδη ολοκληρωμένο, ενώ το αντίστοιχο για το θαλάσσιο πάρκο του Ιονίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2025. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης πάντως, είχε τονίσει σχετικά πως «η επέκταση των θαλασσίων πάρκων εντός χώρου ελληνικής κυριαρχίας δεν αφορά την Τουρκία», ούτε και «το να κάνει η Ελλάδα πάρκο στις Κυκλάδες αφορά την Τουρκία», ενώ είχε σημειώσει πως πρόκειται για «μια απόφαση με χαρακτήρα περιβαλλοντικό» που δεν υποκρύπτει τίποτε άλλο, υπογραμμίζοντας ότι «ως προς την άσκηση εθνικής κυριαρχίας δεν ζητάμε την άδεια κανενός». Το θέμα των ελληνικών θαλάσσιων πάρκων είχε απασχολήσει, όπως είχε γίνει γνωστό, την προηγούμενη συνάντηση των δύο ηγετών του Μαΐου στην Αγκυρα, όπου αμέσως μετά ο τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν είχε δηλώσει πως είχαν εκφραστεί από πλευράς τους «επιφυλάξεις και σκέψεις σχετικά με τα θαλάσσια πάρκα».

Το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων και η σφοδρή αρχική αντίδραση από πλευράς Τουρκίας (που είχε κάνει τότε λόγο για «γεωγραφικούς σχηματισμούς με αδιευκρίνιστη κυριαρχία», για «νησιά, νησίδες και βράχους των οποίων η κυριαρχία δεν έχει εκχωρηθεί στην Ελλάδα από τις διεθνείς συνθήκες», σημειώνοντας παράλληλα ότι η χώρα μας «εκμεταλλεύεται περιβαλλοντικά ζητήματα» και ότι «η Τουρκία δεν πρόκειται να δεχθεί κανένα τετελεσμένο γεγονός») συμπεριλήφθηκε και στην τελευταία έκθεση προόδου (30/10/2024) της Κομισιόν για την Τουρκία. Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο που αφορούσε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις – όπου αναγνωριζόταν η ενίσχυση του «θετικού κλίματος» των δύο χωρών κατά το τελευταίο διάστημα μετά τους φονικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου και την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών – η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέγραφε στα «αρνητικά», μεταξύ άλλων, και το γεγονός ότι η Αγκυρα «αντιτάχθηκε στην ανακοίνωση της Ελλάδας να δημιουργήσει ένα θαλάσσιο πάρκο εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων», εννοώντας το θαλάσσιο πάρκο του Νοτίου Αιγαίου.

Οσον αφορά πάντως τα τεχνικά χαρακτηριστικά που προκύπτουν από την κατατεθειμένη μελέτη του θαλασσίου πάρκου στο Νότιο Αιγαίο, τα οποία είχαν παρουσιάσει «ΤΑ ΝΕΑ» πρόσφατα – και σύμφωνα με τα οποία στον χάρτη αποτυπωνόταν μια έκταση προστασίας αποτελούμενη από κατακερματισμένα σημεία η οποία άγγιζε τα 8.000 τετρ. χλμ. – τα κριτήρια που τέθηκαν από τους μελετητές ήταν καθαρά περιβαλλοντικά και αφορούσαν την καλύτερη προστασία των περιοχών όπου τρέφονται και φωλιάζουν τα θαλασσοπούλια και τα άλλα υπό προστασία είδη (και όχι τις περιοχές από τις οποίες διέρχονται) ενώ, όπως αναφέρθηκε, δεν υπήρξε ποτέ σχεδιασμός για «ενιαίο χώρο προστασίας» σε σχήμα «μεγάλης λίμνης», καθώς τότε θα επρόκειτο για «διεθνές θαλάσσιο πάρκο» και όχι για «εθνικό».

Σε κάθε περίπτωση, τα δύο θαλάσσια πάρκα που, όπως όλα δείχνουν, θα χωροθετηθούν και θα θεσμοθετηθούν (μέσω προεδρικού διατάγματος) σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά ανακοινωθεί από την ελληνική πολιτεία, σχεδιάζεται, βάσει ισχύοντος προγραμματισμού να επιτηρούνται από αέρος μέσω συστήματος με drones, τη λειτουργία των οποίων θα αναλάβει να αναθέσει σε αρμόδια υπηρεσία ο ΟΦΥΠΕΚΑ.