Η ύφανση των λέξεων του Σκαμπαρδώνη
Θα μπορούσε να είναι master class δημιουργικής γραφής. Και είναι τύχη που δύο από τους κορυφαίους μας συγγραφείς συνομίλησαν μεταξύ τους το βράδυ της Τρίτης στον Ιανό. Αφορμή για να βρεθούν δίπλα ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης και ο Σωτήρης Δημητρίου ήταν η νέα συλλογή διηγημάτων του πρώτου «Φάλτσα κεφαλής», από τον Πατάκη. Μάστορας του είδους o «Σκάμπι», τώρα πλάθει τις ιστορίες του εκτός των αστικών τειχών της Θεσσαλονίκης και πάει βαθιά σε αυτό που λέμε ορεινότητα και φύση. Συχνά η ζωή της πολλαπλής οθόνης μάς έχει κάνει να τα ξεχνάμε αυτά. Σε αντίθεση με τον συγγραφέα που τροφοδοτήθηκε από βουνά, πανίδα, χλωρίδα, θάλασσες, ακόμη και ντοπιολαλιές.
Ο Σκαμπαρδώνης επιχειρεί μια πατριδογνωσία ή και ανθρωπογνωσία, όπως είπε ο Δημητρίου, αλλά βασικά φτιάχνει ένα ταμείο λέξεων, νεολογισμών, με έρευνα στο πεδίο. Για να γράψει για ένα βιβάρι, τον περιφραγμένο χώρο για ιχθυοτροφείο στη θάλασσα, πάει και μιλάει για μέρες με τους ψαράδες. Για να γράψει για τα κάστανα, ρωτάει εκείνους που ξέρουν. Για να εμπνευστεί, αναζητά τοπικές εκδόσεις στην αθάνατη ελληνική επαρχία. Η λογοτεχνική του ύφανση είναι χιλιάδες μικρές ιστορίες, εκρηκτικές λέξεις που χάνονται λόγω Internet και νέας ζωής. Σήμερα πια ο Σκαμπαρδώνης δεν είναι ένας ακόμα καλός συγγραφέας αλλά ένας υπερασπιστής της γλώσσας και της ποικιλότητάς της, αυτής που υπερασπίζονται ακόμη τα παραδοσιακά ΜΜΕ αλλά και λιγοστοί δάσκαλοι στη χοάνη των greeklish και των συντμήσεων. «Το ύφος συνδέεται με το ύφασμα» σημείωσε ο Δημητρίου. Και ισχύει πως για τους καλούς συγγραφείς το πρώτο και κύριο είναι να έχουν κατακτήσει το ύφος τους. Ο Σκαμπαρδώνης το κέρδισε προ πολλού. Για το διήγημα, την Τρίτη είπε πως βασική κατασκευή του είναι όσα προηγούνται αυτού, όσα προπαρασκευάζεις μέσα σου πριν καταλήξεις να γράψεις.
Σήμερα που όλοι γράφουν, αρκετοί εκδίδουν, πολλοί σχολιάζουν, λιγότεροι όμως διαβάζουν, η συνάντηση της Τρίτης ενώπιoν και πολλών συγγραφέων και όχι μόνο στο κοινό (Μπασκόζος, Ακρίβος, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Μπουλμέτης κ.ά.) ήταν μια ακριβή στιγμή. Σήμερα που όλο και περισσότερες σχολές και σεμινάρια δημιουργικής γραφής απλώνονται στις πόλεις – συχνά ως ξόρκι στις μοναξιές – οι Δημητρίου και Σκαμπαρδώνης έδωσαν απλόχερα μυστικά των «εργαστηρίων» τους. Υπερασπίστηκαν μια Λογοτεχνία που μπορεί να διασώζει, να προωθεί, να ανασυνθέτει.
Μήπως ένας λογοτεχνικός ήρωας φανταστικός, όπως ο Δον Κιχώτης – όπως θύμισε ο Σκαμπαρδώνης –, και μέσω αυτού ένας μεγάλος συγγραφέας, ο Θερβάντες, δεν τιτλοφορεί σήμερα τα μορφωτικά ινστιτούτα μιας χώρας όπως η Ισπανία ανά τον κόσμο; Μήπως στα βιβλία δεν καταφεύγουμε για να ανοίξουν οι ορίζοντές μας και να δούμε με άλλες θεάσεις αυτονόητα συχνά πράγματα; Μήπως η συζήτηση για την αναγκαιότητα της Λογοτεχνίας δεν θα ενταθεί όσο το Διαδίκτυο και η Τεχνητή Νοημοσύνη καλπάζουν μέχρι την τελική τους επικράτηση;
Οι βολές και τα σενάρια
Κινείται παγίως για μια ενιαία προοδευτική σύγκλιση αλλά με ατζέντα πως θα μιλάει αιχμηρά για θέματα εξωτερικής πολιτικής και απενοχοποιημένα για το θετικό κεκτημένο της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ο Νίκος Κοτζιάς παρέστη στο συνέδριο του «Βήματος» και του Φόρουμ των Δελφών – με βολές ευθείες κατά του Γιώργου Γεραπετρίτη και της κυβέρνησης –, κρατά δραστήριο το Πράττω και είδε και τον Σωκράτη Φάμελλο στην Κουμουνδούρου. Το όνομά του διακινείται ακόμη και για Προέδρου της Δημοκρατίας από μια αριστερή σκοπιά. Το βέβαιο είναι πως οι διεργασίες της ευρύτερης Κεντροαριστεράς – Αριστεράς τον περιλαμβάνουν.
Η χαμένη ευαισθησία
Δεν θα πανηγυρίσουν οι φεμινίστριες του τρίτου ρεύματος για το γεγονός πως ο Ντόναλντ Τραμπ προτείνει γυναίκα για πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα; Ούτε θα υπερασπιστούν την Κίμπερλι Γκίλφοϊλ από τις σεξιστικές επιθέσεις πολλών δημοσιολόγων που απλώς την κατακρίνουν επειδή είναι όμορφη (και γυναίκα); Πού πήγαν τόσοι τόνοι ευαισθησίας άραγε τώρα που τα ανέκδοτα και οι μομφές ξεχείλισαν τα κοινωνικά δίκτυα; Η Γκίλφοϊλ θα κριθεί ως πρεσβευτής των ΗΠΑ. Δηλαδή θα κριθεί για τη στάση των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή και για τον τρόπο που η ίδια θα επιχειρήσει να προωθήσει τα αμερικανικά συμφέροντα και εδώ. Τίποτε άλλο.