Η γενιά του Πολυτεχνείου
Τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο μέρος της αντιδικτατορικής γενιάς που σήμερα είναι από 70 ετών μέχρι και 80 συσπειρώνεται και με διάφορες αφορμές ξανασυναντάται. Κεντρικό πρόσωπο στη διακριτική μα όχι αδιάφορη παρουσία της ο Κώστας Λαλιώτης. Τα πενήντα χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου το 2023, αλλά και μια σειρά απωλειών την τελευταία διετία (Μαργαρίτα Γιαραλή, Βασίλης Δεμουρτζίδης κ.ά.) ενίσχυσαν μια διάθεση από τη μεριά τους να ξαναβρίσκονται. Το βιβλίο του Σταύρου Λυγερού «Μια ξεχασμένη κατάθεση», του Στέλιου Παππά «Τα πατάκια» και τώρα της Νάντιας Βαλαβάνη «Θ.Ν. (πρώτος τόμος), ένα χρονικό για τα παιδιά του Φλεβάρη μισόν αιώνα αργότερα» (για τη σύλληψή της και το χτύπημα της χούντας στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ τον Φλεβάρη του 1974) ήταν η αιτία να ξαναβρεθούν πολλοί εξ αυτών. Τουλάχιστον όσοι και όσες, μια μειοψηφία τους, δεν έχουν υποκύψει σε έναν ιδιότυπο αμοραλισμό. Η γενιά αυτή που έχει ακούσει πολλά και αδίκως, σήμερα έχει τον δικό της προβληματισμό για την εσωτερική και διεθνή σκηνή.
Στα εντόπια ένας κύκλος φαίνεται να έχει κλείσει. Αυτός της Μεταπολίτευσης. Ως ιστορική στιγμή δεν ήταν απλώς η μετάβαση από τη Δικτατορία στη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία. Ηταν και ένα πλέγμα συνθηκών, ο συγκερασμός του προδικτατορικού πολιτικού συστήματος με τη νέα και δυναμική γενιά του ΠΑΚ, του δημοκρατικού Κέντρου και της Αριστεράς, μια αγωνία και ένα καθολικό αίτημα για ελευθερίες και κοινωνική κινητικότητα, η προσωπικότητα του Καραμανλή και του Ανδρέα, αλλά και ένα μεταπολιτευτικό κίνημα που συνέχισε και μετά το 1974 να διεκδικεί και να μετέχει μιας διεύρυνσης των κατακτήσεων (πλάι στη σταδιακή μετατροπή του ΠΑΣΟΚ από κίνημα – κόμμα σε κόμμα – κράτος). Για κάποιους η Μεταπολίτευση τελειώνει με τη δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ, για άλλους το ’89 και μια τρίτη γνώμη εντοπίζει το τέλος της στο πρώτο Μνημόνιο και την άρση πολλών εκ των εργασιακών και κοινωνικών κατακτήσεων.
Η αντιδικτατορική γενιά, για την ακρίβεια το μαχόμενο μέρος της που ακόμη έχει έγνοια για τα πράγματα, διατυπώνει προβληματισμό για τις υποκλοπές, τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και για μια συνολική απαξία στο πολιτικό σκηνικό που ενισχύεται από το μονοκομματικό κλίμα και συμβάλλει σε ένα αδυνάτισμα των θεσμών. Ταυτόχρονα με αυτά, η κυριαρχία του ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις που δεν ξεκίνησε από τον Τραμπ αλλά κλιμακώνεται επί των ημερών του, δίνει τον χώρο για απότομες διευθετήσεις, και δη εδαφικές, με μια αίσθηση πως μπαίνουν πρώτα από όλα οι μπίζνες και μετά το όποιο υπόλειμμα διεθνούς δικαίου.
Παράλληλα μια αναθεώρηση του νεότερου ιστορικού και πολιτικού κύκλου της χώρας δεν στενεύει απλώς τη συμβολή του λαϊκού παράγοντα στον εκδημοκρατισμό μετά το ’74, αλλά και πιο προωθητικά εγκαλεί όσους αγωνίστηκαν ως «χρήσιμους ηλίθιους» του δικτάτορα Ιωαννίδη και το αντιδικτατορικό ρεύμα ως επιταχυντή της Διχοτόμησης και της Εισβολής στην Κύπρο από τους Τούρκους! Πιο πρόσφατη εμφάνιση μελών του αντιχουντικού αγώνα ήταν για το βιβλίο της Βαλαβάνη στο Τριανόν. Οι μνήμες από το σκοτάδι της Επταετίας δεν κυριαρχούν σε αυτά τα ιδιότυπα reunions. Ούτε σε αυτό έγινε. Περισσότερο, απασχολεί το σήμερα, η νέα γενιά που συνθλίβεται σε μια νέα ψυχολογική περιχαράκωση και σε έναν κατακερματισμό της ζωής. Περισσότερο οι σημερινοί 70άρηδες (και κάτι) μιλούν και ρωτούν για το αύριο μιας χώρας που δεν αναζητεί απλώς μια νέα Μεταπολίτευση αλλά κάτι προωθητικό για τις πιο υγιείς κοινωνικές δυνάμεις του τόπου.