Ητο Ιούλιος
Χθες μας τελείωσε και ο Ιούλιος, ένας μήνας – ο μόνος του χρόνου – που, πάντα, είχα την εντύπωση ότι διαρκεί περισσότερο από τριάντα μία ημέρες. Σέρνεται ανάμεσα στην υποσχετικότητα του Ιουνίου και την κάπως μελαγχολική αποθέωση του Αυγούστου όταν ήδη έχεις αρχίσει να μετράς αντίστροφα. Σαν να ξεχειλώνει με κάποιον τρόπο ο χρόνος καθώς σε τραβούν από τη μία οι διακοπές και από την άλλη η πόλη που ακόμη λειτουργεί έστω και σε πιο χαλαρούς ρυθμούς. Ναι, ξέρω, πλακώνουν οι καύσωνες καθώς δεν έχουν αρχίσει ακόμη τα μελτέμια μα τους αντέχεις αφού έχεις πάρει ήδη τις πρώτες δόσεις θάλασσας και η προσμονή της καλοκαιρινής άδειας «ρίχνει» τη θερμοκρασία περισσότερους βαθμούς και από όσους είχε υποσχεθεί ότι θα τη ρίξει ο δήμαρχος Δούκας στην Αθήνα. Ενας μήνας που προκαλεί πλήθος συνειρμών έτσι όπως χάσκει ανάμεσα στον υπερρεαλισμό του Εμπειρίκου στο «Εις την Οδόν των Φιλελλήνων» (…Ητο Ιούλιος. Εις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο…) και τον λυρισμό του Ελύτη στο «Αξιον Εστί» (…Τον Ιούλιο κάποτε / μισανοίξανε τα μεγάλα μάτια της μες στα σπλάχνα μου / την παρθένα ζωή μια στιγμή να φωτίσουν…).
Μοιραίος ωστόσο ο μήνας Ιούλιος για τη χώρα μας. Μέγας τροφοδότης της σύγχρονης Ιστορίας μας αλλά και της συλλογικής μας συνείδησης. Με κορυφαίο εκείνον το Ιούλιο πριν από πενήντα χρόνια, τότε που, παραφράζοντας τον ποιητή, «πέρασαν μήνες πολλοί, μπορεί και χρόνια, μέσα σε λίγες μέρες». Το πραξικόπημα εναντίον του Μακάριου, η εισβολή στην Κύπρο, η πτώση της χούντας, η επαναφορά της Δημοκρατίας, η επιστροφή του Καραμανλή, του Παπανδρέου, της Μελίνας. Ενας Ιούλιος αντιφατικός που μας πλήγωσε και μας γιάτρεψε συγχρόνως.
Εννέα χρόνια πριν, ο Ιούλιος είχε δώσει ένα ακόμη ραντεβού με την Ιστορία και το όνομά του στα γεγονότα εκείνου του καλοκαιριού του 1965 που καταγράφηκαν ως «Ιουλιανά». Η Αποστασία, ο εξαναγκασμός του Γεωργίου Παπανδρέου σε παραίτηση, τα μεγάλα συλλαλητήρια στην Αθήνα, ο Σωτήρης Πέτρουλας νεκρός, «…τον πήρε ο Λαμπράκης, τον πήρε η λευτεριά». Κι εκείνη η 11η Ιουλίου του 1942, το «Μαύρο Σάββατο» της Θεσσαλονίκης, τότε που μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο για τη λεγόμενη «τελική λύση» και στην πλατεία Ελευθερίας οι Ναζί, αφού μάζεψαν όλους του ενήλικες άνδρες της ισραηλινής κοινότητας μόνο και μόνο για να τους εξευτελίσουν, έδωσαν ένα πρώτο δείγμα του αποανθρωπισμού που θα ολοκληρωνόταν τα επόμενα χρόνια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και τον επόμενο Ιούλιο, στη μεγαλύτερη διαδήλωση που είχε γίνει ποτέ στην Αθήνα εναντίον των κατακτητών, πενήντα άνθρωποι, στη συντριπτική τους πλειονότητα φοιτητές, έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες των Γερμανών στον «βωμό» του Ιουλίου. Νέα κορίτσια που σκαρφάλωναν στα τανκς και χτυπούσαν με τα παπούτσια τους τους στρατιώτες.
Κι έχουμε και τα άλλα Ιουλιανά, του 1920, με την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου και, ως «απάντηση», την επόμενη ακριβώς ημέρα, τη δολοφονία του Ιωνα Δραγούμη. Φαίνεται ότι ο Ιούλιος κλείνει το μάτι στους εθνικούς διχασμούς κι έτσι, το 2015, συρθήκαμε σε εκείνο το διχαστικό δημοψήφισμα μόνο και μόνο για να κάνει η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ την ανάγκη όχι φιλοτιμία αλλά κωλοτούμπα. Είναι ακόμη η τραγωδία της πυρκαγιάς και το «τσίρκο» της τότε πολιτικής ηγεσίας στο Μάτι το 2019, είναι και οι 1.350 νεκροί του καύσωνα του 1987.
Λα λα λα όπως Ιούλιος
O Ιούλιος όμως δεν έχει μόνο δάκρυα και αίμα. Εχει και επιφωνήματα έκστασης όπως τότε, το 1969, που είδαμε τον Νιλ Αρμστρονγκ να κάνει στη σελήνη ένα «μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα» – που νομίζω έμεινε μετέωρο καθώς τα καθημερινά διαπλανητικά ταξίδια που, τότε, θεωρούσαμε ότι θα κάναμε, εξαντλήθηκαν στις φουτουριστικές εικονογραφήσεις των περιοδικών εκείνης της εποχής. Εχει και έξαλλους πανηγυρισμούς όταν το 2004 πήραμε το Ευρωπαϊκό στο ποδόσφαιρο, έχει ροκ παλμό και ενθουσιασμό, αυτόν που μας ένωσε στο Rock Festival το 1985, έχει ιδρώτα και την πιο «χειροπιαστή» αίσθηση της νιότης, εκείνη που μοιραστήκαμε το 1983, στο Πάρτι στη Βουλιαγμένη του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Και που νομίζαμε ότι θα ήταν σύμμαχός μας όλους τους επόμενους Ιούλιους της ζωής μας.