Φθινόπωρο στη Νέα Υόρκη

Στο πλάνο επανεκκίνησης ο ένας σταθμός είναι η Θεσσαλονίκη και το βήμα της ΔΕΘ. Με μικρό ή μεγαλύτερο καλάθι, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επιδιώξει να προσεγγίσει νέες οικογένειες, ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και άλλους διαμαρτυρόμενους. Παράλληλα με το ακροατήριο του Βορρά, που ενδεχομένως – και με τον επίτροπο Απόστολο Τζιτζικώστα παραπλεύρως – να πειστεί ότι το συντηρητικό DNA της παράταξης δεν αλλοιώνεται. Αλλά σημαντικότερος μπορεί να αποδειχθεί ο σταθμός που έπεται στη Νέα Υόρκη, εφόσον αποτελέσει αφετηρία για έναν διαφορετικό βηματισμό στα ελληνοτουρκικά. Στο κυβερνητικό επιτελείο καταγράφεται ένας προβληματισμός, καθώς γνωρίζουν ότι η ατζέντα της λεγόμενης καθημερινότητας πληγώνει, αλλά τα εθνικά μπορεί να σε σκοτώσουν. Αντιλαμβάνονται, ωστόσο, ότι η διαδικασία προσέγγισης με την Αγκυρα δεν μπορεί να σέρνεται χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, ούτε προσφέρει πολλά μια βαλτωμένη κατάσταση που, κατ’ επίκληση των «ήρεμων νερών», δεν επιτρέπει σχεδόν κανένας σχεδιασμός να προχωρήσει. Από τα θαλάσσια πάρκα έως την ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο, είναι προφανές ότι η Τουρκία περισσότερο αντιλαμβάνεται τα «ήρεμα νερά» ως υπόσχεση ακινησίας από τη δυτική πλευρά του Αιγαίου και λιγότερο ως μια κατάσταση που αναβαθμίζει τις διμερείς σχέσεις και γεφυρώνει ρήγματα. Η Αγκυρα μπορεί να μην έχει πρόβλημα με την απόλυτη στασιμότητα, αλλά για την Αθήνα τα πράγματα είναι αναγκαίο κάποια στιγμή να «τρέξουν», υπηρετώντας κι ένα ευρύτερο πλάνο.

Το ζητούμενο, βέβαια, είναι εάν υπάρχει στην παρούσα φάση ανοικτό «παράθυρο ευκαιρίας» για μια προωθημένη ατζέντα στα ελληνοτουρκικά. Στους 13 μήνες που βρίσκεται στο τιμόνι της ελληνικής διπλωματίας ο Γιώργος Γεραπετρίτης έχει καταστήσει σαφές ότι οι σχέσεις με την Τουρκία είναι ο καταλύτης στη διαμόρφωση μιας εθνικής ατζέντας. Και στη βάση αυτή καταστρώνει τον νέο σχεδιασμό στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας. Οι συναντήσεις κορυφής, όπως και οι συνομιλίες μεταξύ των υπουργών, δεν μπορούν να περιορίζονται στην ανταλλαγή τουριστών και κλιμακίων αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών. Με οδηγό τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και το εθιμικό διεθνές δίκαιο, κάποια στιγμή θα πρέπει να τεθούν επί τάπητος τα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), διαφορετικά ο ελληνοτουρκικός διάλογος θα βολοδέρνει ανάμεσα στα τουρκολιβυκά μνημόνια και τη διελκυστίνδα για τα όρια δικαιοδοσίας των υδρογραφικών σταθμών Ηρακλείου και Αττάλειας. Η προοπτική ενός συνυποσχετικού για προσφυγή στη Χάγη δεν μπορεί να κρύβεται στο διηνεκές κάτω από το τραπέζι.

Είναι αμφίβολο εάν η Αγκυρα επιθυμεί πραγματικά μια τέτοια εξέλιξη ή βολεύεται από τα «ακίνητα νερά». Οπως είναι ένα ερώτημα εάν υπάρχουν εναλλακτικές κινήσεις για την Αθήνα, καθώς δεν είναι λίγοι όσοι καραδοκούν για να καταγγείλουν περίπου ως «μειοδοσία» οποιαδήποτε συζήτηση με τους γείτονες τέτοιου περιεχομένου. Ακόμη περισσότερο, είναι ζητούμενο εάν η Αθήνα μπορεί να ανοίξει τα δύσκολα θέματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, χωρίς εκατέρωθεν βήματα για την επίλυση του Κυπριακού. Οι συνεχείς αναφορές του υπουργού Εξωτερικών ότι «ζητήματα κυριαρχίας δεν πρόκειται ποτέ να μπουν σε συζήτηση και τα κυριαρχικά δικαιώματα θα τα υποστηρίξουμε μέχρι τέλους», έχουν αποδέκτες πρωτίστως εντός των τειχών. Χωρίς να αποτελεί σχήμα λόγου, βέβαια, καθώς στο ΥΠΕΞ, όπως και στο Μαξίμου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει στις παράνομες αξιώσεις της από τη μία ημέρα στην άλλη.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η προσπάθεια να περάσει ο ελληνοτουρκικός διάλογος σε νέα πεδία, ίσως αποδειχθεί το σημαντικότερο αποτέλεσμα της νέας συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν, το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη. Αν οι δύο ΥΠΕΞ εξουσιοδοτηθούν να ανιχνεύσουν το πλαίσιο για μια συζήτηση που θα προσθέσει στις διμερείς συζητήσεις τα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, η επόμενη συνάντηση κορυφής στο τέλος του χρόνου στην Αγκυρα θα μπορούσε να αποκτήσει ιστορικές διαστάσεις. Ακόμη κι αν υπήρχαν υψηλές προσδοκίες για μια μετακόμιση στις Βρυξέλλες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Γεραπετρίτης παραμένει στο ΥΠΕΞ γιατί τα νερά μπορεί να ταραχθούν…