Ετσι πρέπει

Πόση απόσταση χωρίζει δύο γράμματα; Εκατόν έξι ζωές. Γιατί προχθές στην Τήλο δεν επαναλήφθηκε ευτυχώς αυτό που είχε συμβεί τον Ιούνιο του 2023 στην Πύλο, ένα πολύνεκρο ναυάγιο δηλαδή για το οποίο εξακολουθούμε να περιμένουμε το πόρισμα των επίσημων ερευνών. Στο μικρό νησί των Δωδεκανήσων διασώθηκαν από το Λιμενικό 106 πρόσφυγες και μετανάστες. Και όπως ανέφερε σε ανάρτησή της η δήμαρχος του νησιού Μαρία Καμμά, οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν ήταν συγκινητικές: οι διασωθέντες ευγνωμονούσαν τους λιμενικούς και προσπαθούσαν να τους φιλήσουν τα χέρια, ενώ οι κάτοικοι τούς πρόσφεραν στεγνά ρούχα, παπούτσια και φαγητό.

Ανάλογα συναισθήματα είχαν ζήσει οι κάτοικοι και πριν από είκοσι ημέρες, όταν διασώθηκε από ναυάγιο, και πάλι από λιμενικούς, ένα βρέφος 50 ημερών. «Ετσι πρέπει να είναι οι ανθρώπινες κοινωνίες και όμως μας κάνει εντύπωση όταν συναντάμε τέτοιες, γιατί στις μέρες μας τα αυτονόητα σπανίζουν» είχε γράψει τότε η κ. Καμμά. Και είχε απόλυτο δίκιο. Ανεξαρτήτως του πώς ονομάζουμε τους ανθρώπους που αναζητούν άσυλο (παράτυπους, παράνομους, λαθραίους), του ποιος ευθύνεται για την προσφυγική κρίση (οι δικτάτορες, η κλιματική αλλαγή, η υποκρισία της Ευρώπης), του ποιος σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος (η νότια Ευρώπη) και του ποιες συνέπειες έχει αυτή η κρίση (ενίσχυση της Ακροδεξιάς), είναι αυτονόητο, ή θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, πως όταν ένας απελπισμένος άνθρωπος σου ζητάει βοήθεια, τη δίνεις. Οταν ένα σκάφος με ανθρώπινες ψυχές βουλιάζει, δεν προσπαθείς να το διώξεις έξω από την περιοχή της δικαιοδοσίας σου, αλλά κοιτάς να σώσεις όσους μπορείς. Οταν βλέπεις ένα παιδί να πνίγεται, δεν τα βάζεις με τον διακινητή, του ρίχνεις ένα σωσίβιο.

Δεν σκέπτονται φυσικά όλοι έτσι. Στη χθεσινή της ανάρτηση, η δήμαρχος της Τήλου αναφέρθηκε σε μια ελληνίδα τουρίστρια που απαιτούσε να πετάξουν στη θάλασσα τους πρόσφυγες επειδή «πρέπει να κρατήσουμε τη χώρα μας και τα εδάφη μας ελληνικά». Το επεισόδιο μοιάζει μεμονωμένο, η κυρία είναι σαν να ανήκει σε μια μικρή μειοψηφία. Ολοι ξέρουμε όμως ότι δεν είναι έτσι. Οι φωνές της αποτυπώνουν μια επιθυμία που, έστω και καθ’ υπερβολή, εκφράζει ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Δεν μιλάμε μόνο για τους αληθινούς ρατσιστές, ή αυτούς που στις εκλογές ψηφίζουν ακροδεξιά κόμματα, αλλά και για όλους εκείνους που θεωρούν αναγκαίες, δικαιολογημένες ή αναπόφευκτες τις επαναπροωθήσεις, τις κακοποιήσεις, τις εκτοπίσεις.

Με αυτή την έννοια, η ατάκα της δημάρχου «κυρία μου, αυτό το νησί δεν κάνει για εσάς!» μπορεί να είναι αποστομωτική, μπορεί να είναι γενναία, αλλά δεν περιγράφει την πραγματικότητα. Γιατί είναι προφανές πως η Τήλος είναι μια όαση. Το πραγματικό τοπίο είναι σκληρό, τραχύ και αφιλόξενο.

Μπορεί, μαζί με τον στιγματισμό των πράξεων βαρβαρότητας, να πολλαπλασιαστούν και οι οάσεις ανθρωπιάς; Αυτό ναι, θα ήταν μια αρχή.