Και… CSI για τις φωτιές

«Οι πυρκαγιές ερευνώνται σαν να ήταν φόνοι» λένε οι πράκτορες της Seprona. Στο νέο… CSI συλλέγουν στοιχεία για να διευκρινίσουν τα αίτια της κάθε φωτιάς και να κάνουν εκτιμήσεις των ζημιών.

Η υπηρεσία χρησιμοποιεί εξειδικευμένες τεχνικές διερεύνησης, επιστημονικά εργαλεία και μεθόδους εγκληματολογίας σε περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Η Seprona (Servicio de Protección de la Naturaleza) είναι ειδική μονάδα της ισπανικής πολιτοφυλακής που ασχολείται με την προστασία του περιβάλλοντος, τη φύση και την καταπολέμηση αδικημάτων που σχετίζονται με τη φυσική κληρονομιά, όπως εμπρησμοί, ρύπανση, λαθροθηρία και παράνομη εκμετάλλευση φυσικών πόρων. Οι επιστήμονες που δουλεύουν εκεί λένε ότι δεν είναι το CSI, αν και έχει ορισμένες ομοιότητες στην έρευνα εγκλημάτων, καθώς πραγματοποιεί έρευνες και συλλογή αποδεικτικών στοιχείων.

Η υπηρεσία ακολουθεί συγκεκριμένη διαδικασία για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών εγκλημάτων, όπως οι πυρκαγιές. Αρχικά, όταν υπάρχει υπόνοια για εμπρησμό ή παράνομη δραστηριότητα που προκαλεί περιβαλλοντική καταστροφή, η ομάδα συλλέγει στοιχεία από τον τόπο του συμβάντος. Πραγματοποιούν αναλύσεις των ενδείξεων, όπως ίχνη καύσης ή υπολείμματα, και συνεργάζονται με ειδικούς και εργαστήρια για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα.

Στη συνέχεια, εάν διαπιστωθεί εγκληματική ενέργεια, προχωρούν σε ενέργειες σύλληψης των υπευθύνων και παραπέμπουν την υπόθεση στις Αρχές για δίωξη. Ολα με αποδείξεις.

Σε αυτή εργάζονται αστυνομικοί, εκπαιδευμένοι σε περιβαλλοντικά θέματα. Συνεργάζονται με βιολόγους, χημικούς, δασοφύλακες και άλλους ειδικούς. Η ομάδα χρησιμοποιεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και αναλυτικές μεθόδους για να ερευνήσει υποθέσεις και να συλλέξει στοιχεία. Οι αστυνομικοί της μονάδας αυτής έχουν εκπαιδευτεί τόσο σε περιβαλλοντικές επιστήμες όσο και σε εγκληματολογικές διαδικασίες. Η πρώτη αντίδραση είναι σαν εκείνες σε φόνους ή σε ληστείες. Σε μια megafire προκύπτει διαχείριση κατάστασης έκτακτης ανάγκης και πρώτο μέλημα είναι η προστασία του πληθυσμού με κλείσιμο δρόμων, οριοθέτηση περιοχών, εκκένωση σπιτιών και λειτουργία κέντρου διοίκησης.

Για τους πράκτορες της ειδικής αυτής υπηρεσίας, στις πυρκαγιές, το πρώτο πράγμα είναι να προσδιοριστεί η περιοχή εκκίνησης και να αναζητηθεί η πιθανή αιτία, ανθρώπινη ή φυσική. Ψάχνουν για τα υπολείμματα που αφήνει η φωτιά καθώς προχωρά ανάλογα με τον άνεμο, την κλίση και μια σειρά από σημάδια που κάνει στους βράχους και τα δέντρα. Γίνεται έλεγχος των καιρικών συνθηκών και μετά αρχίζει φουλ δουλειά. Σαν να εξιχνιάζεις το τέλειο έγκλημα. Κάθε λεπτομέρεια μετράει.

Από τα υπολείμματα ενός εμπρηστικού μηχανισμού ως ένα πλαστικό μπουκάλι. Μελετούν τις συνήθειες των εμπρηστών. Σε μια πυρκαγιά στο Λούγο ανακάλυψαν ότι εμπρηστές ήταν μια ομάδα φίλων που αφιερώθηκαν στο να βάλουν φωτιές χωρίς κανένα συγκεκριμένο κίνητρο εκτός από το να το απολαύσουν. Σε μια άλλη υπεύθυνος ήταν πρώην δασοφύλακας. Με τα στοιχεία που βρήκαν, τον «έδεσαν» στην υπόθεση και τον έβαλαν μέσα στον θύλακα λες και τον είχαν φωτογραφία την ώρα που έβαζε τη φωτιά. Στα εργαλεία τους και η ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus, η οποία δείχνει τις ημερήσιες θερμικές ανωμαλίες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης της Ισπανίας, μέσα στο 2024 έχουν σημειωθεί πάνω από 4.700 πυρκαγιές που έχουν κάψει 42.314 εκτάρια δασικής έκτασης. Ο ανθρώπινος παράγοντας βρίσκεται πίσω από το 80%, είτε εκ προθέσεως είτε λόγω αμέλειας. Ενα άλλο 5% οφείλεται σε φυσικά αίτια, ενώ το υπόλοιπο 15% εμφανίζεται ως άγνωστης προέλευσης. Στις εκ προθέσεως βασικός παράγοντας είναι τα κτηνοτροφικά συμφέροντα.

Γιατί βάζουμε φωτιές; Οι πράκτορες της υπηρεσίας είναι κάθετοι: «Οταν ο εμπρηστής γνωρίζει ότι ουσιαστικά δεν θα τιμωρηθεί για την πράξη του τότε δεν έχει κανένα δισταγμό να ανάψει το σπίρτο…».