Γιώργος Γεραπετρίτης στα «ΝΕΑ»: «Ο λαϊκισμός στα εθνικά θέματα είναι ολέθριος»
Για τη νέα συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε περίπου δέκα ημέρες, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, μιλά στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης.
Ο ίδιος χαρακτηρίζει το επικείμενο τετ α τετ των δύο ηγετών «παράθυρο ευκαιρίας για μακρά ειρήνη στην περιοχή μας», καθώς υπάρχει ζωντανή προσδοκία να ανάψει το πράσινο φως για την εξουσιοδότηση των δύο ΥΠΕΞ να εξετάσουν για πρώτη φορά τα περιθώρια κοινά αποδεκτής λύσης για το μόνιμο «αγκάθι» των ελληνοτουρκικών σχέσεων, την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Επισημαίνει δε ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μπορεί να δημιουργήσει «εύφορο έδαφος για το Κυπριακό», ενώ προειδοποιεί ότι «ο λαϊκισμός στα εθνικά θέματα είναι ολέθριος».
Τι προσδοκίες υπάρχουν από την επικείμενη συνάντηση κορυφής Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη; Το ζήτημα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία μπορεί να βρεθεί στο τραπέζι;
Στη Νέα Υόρκη οι ηγέτες των δύο χωρών θα θέσουν τον νέο οδικό χάρτη του ελληνοτουρκικού διαλόγου ενόψει και της σύγκλησης στο τέλος του έτους του Ανώτατου Συμβούλιου Συνεργασίας. Το γεγονός ότι παρά τις σημαντικές διαφωνίες που υφίστανται διατηρούνται ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας αποτυπώνει τη βούληση των μερών να εδραιώσουν την ηρεμία και τη σταθερότητα στη γειτονιά μας. Η χώρα μας προσέρχεται στον διάλογο επί του μόνου ζητήματος που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, με την αυτοπεποίθηση που της προσδίδει η αναβαθμισμένη διπλωματική της θέση. Στη συγκυρία αυτή, θεωρώ ότι υφίσταται, πράγματι, ένα παράθυρο ευκαιρίας ώστε να διασφαλιστεί μακρά ειρήνη στην περιοχή μας. Η απόφαση ότι είναι ώριμες οι συνθήκες ώστε να εξουσιοδοτηθούν οι δύο υπουργοί Εξωτερικών να εξετάσουν αν υπάρχει περιθώριο εξεύρεσης κοινά αποδεκτής λύσης εναπόκειται στους ηγέτες των δύο χωρών.
Δηλώσατε πως «αυτή τη στιγμή υπάρχουν οι συνθήκες για να προχωρήσουμε στο Κυπριακό». Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι αυτή τη φορά μπορεί να κάνει τις δύο πλευρές να επανεκκινήσουν τον διάλογο;
Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα απραξίας και κατόπιν έντονης διπλωματικής δραστηριότητας της ελληνικής κυβέρνησης, σε σύμπνοια με την Κυπριακή Δημοκρατία, το Κυπριακό έχει επανέλθει στην πρώτη γραμμή της ατζέντας του ΟΗΕ. Παράλληλα, εντός της ΕΕ εξελίσσεται η συζήτηση περί ευρωτουρκικών σχέσεων, με αναφορά στο Κυπριακό, όπως καταγράφηκε στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Απρίλιο 2024. Πριν από λίγες μέρες είχαμε την ευκαιρία, με τους ομολόγους μου στην ΕΕ, να θέσουμε προς συζήτηση τα ζητήματα αυτά παρόντος του τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Και είναι αλήθεια ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δημιουργεί πιο εύφορο έδαφος. Είναι, εντούτοις, αυτονόητο ότι η επανεκκίνηση του διαλόγου στην κατεύθυνση της εξεύρεσης μόνιμης, δίκαιης και βιώσιμης λύσης για την επανένωση του νησιού δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει εκτός του πλαισίου των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Λύση χωρίς συζήτηση δεν μπορεί να υπάρξει, όμως συζήτηση που θέτει όρους εκτός του διεθνούς δίκαιου είναι μη αποδεκτή.
Τι σηματοδοτεί η εκλογή της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ;
Με την πολιτική ηγεσία και την υπηρεσιακή διοίκηση του υπουργείου Εξωτερικών οργανώσαμε τον τρόπο εργασίας μας στηριζόμενοι στο τρίπτυχο: εμπιστοσύνη στην υπηρεσία, σεβασμός στους θεσμούς, διπλωματία αρχών. Αξιοποιούμε και αναδεικνύουμε το έμπειρο και ικανό προσωπικό του υπουργείου Εξωτερικών. Ενημερώνουμε τακτικά το Κοινοβούλιο και περιοδικά κατ’ ιδίαν τους πολιτικούς αρχηγούς. Συγκαλούμε το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Ασκούμε εξωτερική πολιτική αρχών και όχι συναλλακτική διπλωματία, κερδίζοντας σε αξιοπιστία. Με σοβαρότητα, γνώση και φρόνηση συνομιλούμε με όλους και αναπτύσσουμε διεθνές κεφάλαιο μεγαλύτερο από το μέγεθος της χώρας μας. Η πανηγυρική, σχεδόν ομόφωνη, εκλογή μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με σημαία την προσήλωση στο διεθνές δίκαιο και την ειρηνική επίλυση διαφορών, επιβεβαιώνει τη διπλωματική μας ισχύ και θέτει τα θεμέλια της περαιτέρω διεθνούς αναγνώρισης. Με υπερηφάνεια για την πατρίδα και ασφάλεια για το μέλλον.
Ο νέος πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας επιμένει να παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τι μέσα διαθέτει η Ελλάδα για να βάλει φρένο;
Ανεξάρτητα από την πολιτική στάση του καθενός, η Συμφωνία των Πρεσπών είναι διεθνές κείμενο δεσμευτικό για τα μέρη, το οποίο υπερισχύει κάθε διάταξης νόμου και δεν μπορεί να τροποποιηθεί μονομερώς. Παρακολουθούμε συστηματικά την παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών εκ μέρους της ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας και αντιδρούμε άμεσα και αδιάλειπτα σε πολιτικό και υπηρεσιακό επίπεδο, ενημερώνοντας τους εταίρους μας διμερώς και τους διεθνείς οργανισμούς. Εάν συνεχιστεί η παραβίαση του πυρήνα της Συμφωνίας, υφίστανται ασφαλιστικές δικλίδες τις οποίες η χώρα μας γνωρίζει άριστα. Η επιλεκτική εφαρμογή του διεθνούς δικαίου έχει τίμημα.
Είστε ικανοποιημένος από τις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης και ποιες προτεραιότητες θέτετε;
Δεν συνιστά η οποιαδήποτε αλλαγή μεταρρύθμιση. Πρέπει να έχει το στοιχείο της τομής και της ρήξης με το παρελθόν. Αυτό απαιτεί αλλαγή πολιτικής σκέψης, διότι επί δεκαετίες οι αλλαγές ήταν συχνά εμβαλωματικές και ανερμάτιστες. Κάπως έτσι χτίστηκε το τέρας της πολυνομίας, της κακονομίας, της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς. Από το 2019 ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια να αλλάξει η νοοτροπία. Δείτε απλά παραδείγματα: ο νόμος για το επιτελικό κράτος καθιέρωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ενιαίο εγχειρίδιο διακυβέρνησης, ο νέος δικαστικός χάρτης εκκρεμούσε 100 χρόνια, τα μη κρατικά πανεπιστήμια ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο που παρέμενε αδικαιολόγητα κλειστό, το gov.gr απελευθερώνει ψηφιακά 1.901 υπηρεσίες της διοίκησης, ο κλιματικός νόμος θέτει τους όρους βιωσιμότητας για τις επόμενες γενιές. Αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, αλλά όχι επαρκείς. Απαιτείται περαιτέρω προσήλωση στο πρόγραμμά μας, συντονισμός των πολλών συναρμοδιοτήτων και επαγγελματισμός στην υλοποίηση. Και, κυρίως, απαιτείται να εμμείνουμε στο πρόταγμα του Πρωθυπουργού να είμαστε ταπεινοί και γειωμένοι με την κοινωνία.
Στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, τα βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης βρίσκονται μπροστά σε εκλογικές αναμετρήσεις για την ηγεσία τους. Διαμορφώνεται ένα νέο σκηνικό;
Τα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης είναι αναμφίβολα η πιο ομαλή και η πλέον ευημερούσα περίοδος της σύγχρονης ιστορίας μας, με την πιο σταθερή, ώριμη και συμπεριληπτική δημοκρατία που έχει γνωρίσει ο τόπος. Ο ρόλος της Νέας Δημοκρατίας ήταν κομβικός, αφού συνέβαλε καθοριστικά τόσο στην εδραίωση και εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών όσο και στην επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 1981 και η διατήρηση της χώρας μας στη ζώνη του ευρώ την περίοδο της οικονομικής κρίσης αποτελούν ορόσημα της Μεταπολίτευσης. Αναντίρρητα, τα επιτεύγματα της μεταπολιτευτικής περιόδου βασίστηκαν στην υγιή λειτουργία του πολιτικού συστήματος, ένα κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης με ισχυρά θεσμικά αντίβαρα, που επέτρεψε την επί μακρόν ομαλή διαδοχή κυβερνήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η άρθρωση αξιόπιστου λόγου από τα μείζονα κόμματα της αντιπολίτευσης, που βρίσκονται σε φάση ανασυγκρότησης, είναι επιβεβλημένη, ειδικά σε μια περίοδο που η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει σύνθετες προκλήσεις. Η παρατεταμένη κομματική εσωστρέφεια ενεργοποιεί τον βάκιλο του λαϊκισμού. Ο λαϊκισμός στα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα είναι επικίνδυνος∙ στα εθνικά θέματα είναι ολέθριος.
Πώς έχετε βιώσει τη μετάβαση από την ακαδημαϊκή καριέρα σε κυβερνητικές θέσεις;
Αισθανόμουν πάντοτε ηθικό χρέος να ανταποδώσω στην πατρίδα μου για την ευκαιρία που μου δόθηκε να μαθητεύσω σε ένα σπουδαίο πρότυπο σχολείο, να σπουδάσω στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με κρατική υποτροφία και να διδάξω στο μεγαλύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο. Για τον λόγο αυτόν, η απόφαση να συμμετέχω στα κοινά δεν ήταν δύσκολη. Η μετάβαση, εντούτοις, από το πανεπιστήμιο στην πολιτική ήταν βίαιη. Και τούτο διότι έπρεπε να προσαρμοστώ, από τη μια μέρα στην άλλη, σε μια διαφορετική πραγματικότητα, χωρίς εκπτώσεις σε όσα επί μακρόν δίδασκα στους φοιτητές μου, ενσωματώνοντας στον ορθολογικό τρόπο σκέψης και συνιστώσες όπως το πολιτικό αντίτιμο κάθε πράξης, που όμως ποτέ στην πολιτική διαδρομή μου δεν έγινε αποφασιστικό κριτήριο επιλογής. Και αυτό, σε ένα περιβάλλον υπερβολικής έκθεσης το οποίο οδηγεί σε σύντομο χρόνο και με επώδυνο τρόπο στη συνειδητοποίηση της οφειλόμενης ανοχής που πρέπει να επιδεικνύει ένα δημόσιο πρόσωπο στην κριτική, όσο αιχμηρή και ενοχλητική και αν είναι. Δυστυχώς, η μισαλλοδοξία και η έλλειψη ορίων στον δημόσιο λόγο είναι μια καθημερινή γροθιά στο στομάχι και απαιτεί ανεξάντλητα αποθέματα ψυχραιμίας και στοχοπροσήλωσης ώστε να εξακολουθεί κανείς να πράττει ανεπηρέαστος το ορθό. Σε αυτό με βοηθά η βασική μου επιλογή να διατηρώ πυλώνες ισορροπίας στη ζωή μου. Κρατώ χαμηλούς τόνους, διατηρώ τις συνήθειες και τις συναναστροφές που είχα ανέκαθεν, παραμένω απλός και προσηνής στην καθημερινότητά μου. Προσπαθώ να υπηρετώ το αξίωμα που μου εμπιστεύτηκε η χώρα μου όχι ως πολιτικός, αλλά ως πολίτης.