Δείπνο στο Βελιγράδι με ευρωπαϊκό παρασκήνιο

Τη δεύτερη επίσκεψη σε διάστημα οκτώ μηνών για συζητήσεις με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης χθες το βράδυ στο Βελιγράδι, αυτή τη φορά όχι στο πλαίσιο διμερούς επαφής, αλλά αναλαμβάνοντας… ειδική αποστολή εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Μαζί με τον έλληνα Πρωθυπουργό παρευρισκόταν και ο πολωνός ομόλογός του Ντόναλντ Τουσκ. Πρόκειται για δύο ηγέτες οι οποίοι βρίσκονται σε ενιαίο βηματισμό για τις κοινές προκλήσεις στη Γηραιά Ηπειρο, έχοντας κομβικό ρόλο προεκλογικά στη στρατηγική του ΕΛΚ και αποκτώντας ρόλο στο μετεκλογικό παιχνίδι για την ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά. Ενδεικτικές οι μέχρι στιγμής ταυτίσεις σε «δύσκολες» ατζέντες και οι κοινές πρωτοβουλίες, όπως το αίτημα δημιουργίας κοινής ασπίδας για την αεράμυνα της Ευρώπης, από ευρωπαϊκά χρήματα. Μητσοτάκης και Τουσκ προηγήθηκαν επί της ουσίας χθες της αναμενόμενης για σήμερα παρουσίας της Φον ντερ Λάιεν στο Βελιγράδι στο πλαίσιο της περιοδείας της στα Δυτικά Βαλκάνια.

Οι δύο βάρκες που πατάει ο Βούτσιτς

Στο «μενού» του δείπνου με οικοδεσπότη τον Βούτσιτς (παρουσία και του Φρίντριχ Μερτς των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών) βρέθηκε η ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας ή, για την ακρίβεια, οι πραγματικές προθέσεις της Σερβίας. Η απόφαση του Βούτσιτς να μην παραστεί στη σύνοδο κορυφής των BRICS αλλά να συναντηθεί με τους ευρωπαίους ηγέτες μπορεί να φαίνεται μια αλλαγή της τελευταίας στιγμής, είναι όμως συνεπής με την παράδοση του σέρβου πολιτικού να πατάει σε δύο βάρκες. «Κανείς δεν πρέπει να ξεγελαστεί», γράφει το Politico, «πως η απόφαση αυτή αποτελεί μια σταθερή δήλωση πίστης στην ΕΕ, αλλά να θυμηθεί πως η πάγια στρατηγική του βαλκάνιου πολιτικού είναι να κοιτάζει δυτικά και να πορεύεται προς τα ανατολικά».

Η Σερβία δεν είναι μέλος των BRICS, αλλά η χώρα προσκλήθηκε να συμμετάσχει στη δεύτερη ημέρα της τριήμερης συνάντησης. Ο Βούτσιτς μπορεί να μην πήγε, αλλά δεν συνέβη το ίδιο και με τη σερβική αντιπροσωπεία, η οποία μεταβαίνει στο Καζάν με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Αλεξάνταρ Βούλιν, ο οποίος είναι συχνός επισκέπτης στη Μόσχα και μάλιστα αποδέκτης του παρασήμου του Τάγματος της Φιλίας της Ρωσίας. Κι ενώ η Φον ντερ Λάιεν θα κάνει στάση στο Βελιγράδι σήμερα, αύριο θα βρίσκεται στη σερβική πρωτεύουσα ο ρώσος υπουργός Οικονομίας Μαξίμ Ρεσέτνικοφ, ενώ ο Βούτσιτς δήλωσε πως θα παραστεί στον εορτασμό της 80ής επετείου της νίκης της ΕΣΣΔ επί των ναζί, στις 9 Μαΐου 2025, στη Μόσχα.

Το «ευρωπαϊκό μέλλον» της Σερβίας

Ο Μητσοτάκης διαμηνύει ότι δεν μπορεί να υπάρχει μέλλον για τα Δυτικά Βαλκάνια χωρίς το «ευρωπαϊκό μέλλον» της Σερβίας. Αντίστοιχα εδώ και χρόνια ο Τουσκ προτάσσει την πεποίθηση ότι η ΕΕ είναι ο μοναδικός «εταίρος» που ενδιαφέρεται για τη σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων. Η Σερβία, αν και έχει υποβάλει αίτημα από το 2009 και είναι χώρα υποψήφια προς ένταξη από το 2012, παραμένει η μεγαλύτερη χώρα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης εκτός Ενωσης. Η Αθήνα έχει ταυτόχρονα ενδιαφέρον στη διμερή συνεργασία με τη Σερβία, μεταξύ άλλων σε στρατηγικής σημασίας πεδία για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη: ενέργεια, μεταφορές. Από την πλευρά της η Σερβία παρουσίασε ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που – εάν γίνει αποδεκτό από την Κομισιόν – θα της επιτρέψει να έχει πρόσβαση σε 112 εκατ. ευρώ μέσω του Σχεδίου Ανάπτυξης των Δυτικών Βαλκανίων μέχρι το τέλος του έτους. Η ΕΕ σκοπεύει να δαπανήσει συνολικά 1,6 δισ. μόνο για τη Σερβία μέσω της πρωτοβουλίας, εάν σημειώσει πρόοδο σε τομείς όπως το κράτος δικαίου.