Το βασικό θέμα του 2025
«Προσδεθείτε, θα έχει συχνές αναταράξεις» είναι η φράση των ημερών, λίγο πριν από την υποδοχή του 2025. Το φαινόμενο Τραμπ έχει ξεκινήσει ήδη να μας επηρεάζει, πολύ πριν ο νέος αμερικανός πρόεδρος εγκατασταθεί ξανά στον Λευκό Οίκο. Η αρχή έγινε με την αλλαγή τάσης στη μείωση των επιτοκίων, την οποία ακολουθούν όλες οι τράπεζες παγκοσμίως προκειμένου να τονώσουν την ανάπτυξη, την οποία προανήγγειλε η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα. Είναι σαφές ότι προεξοφλείται μια κάποια αναζωπύρωση του πληθωρισμού λόγω των δασμών Τραμπ και προσπαθεί να μαζέψει προκαταβολικά την κατάσταση. «Κινηθήκαμε αρκετά γρήγορα για να φτάσουμε εδώ, και νομίζω ότι στο μέλλον προφανώς θα κινούμαστε πιο αργά», είχε πει πριν από μία εβδομάδα ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ προκαλώντας πανικό στη Wall Street. Οταν κάτι συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι πολύ δύσκολο να μη συμβεί και στα μέρη μας.
Η επόμενη μεγάλη αλλαγή που οι επιπτώσεις της θα είναι πιο άμεσες είναι η πτώση της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο. Ηδη έχει υποχωρήσει κατά 4%-5% και πολλοί βλέπουν μια ισοτιμία ένα δολάρια για ένα ευρώ, ίσως και εντός των πρώτων μηνών του 2025. Ενα ασθενέστερο ευρώ θα μετριάσει τον αντίκτυπο τυχόν νέων δασμών των ΗΠΑ στην ανάπτυξη της ευρωζώνης, καθώς θα έκανε τις ευρωπαϊκές εξαγωγές φτηνότερες, δηλαδή ανταγωνιστικότερες. Θα προκαλέσει ωστόσο και ένα μεγάλο πρόβλημα, επανεμφάνισης του πληθωρισμού, λόγω των ακριβότερων εισαγωγών.
Λογικό συμπέρασμα, ότι οι χώρες με έντονα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, όπου οι εισαγωγές είναι πολύ περισσότερες από τις εξαγωγές, όπως η Ελλάδα, να αναμένεται να πληγούν περισσότερο. Ακόμα ωστόσο και οι χώρες με τις μεγάλες εξαγωγές όπως η Γερμανία, βρίσκονται για άλλους λόγους σε τόσο άσχημη κατάσταση, ώστε το όφελος από την ευνοϊκή ισοτιμία να θεωρείται δώρο άδωρο, καθώς νομοτελειακά οι εξαγωγές θα συνεχίσουν να μειώνονται για το σύνολο του 2025. Ηδη οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες παλεύουν εδώ και καιρό με τον κινεζικό ανταγωνισμό και χάνουν, οι βιομηχανίες έντασης εργασίας παλεύουν με το υψηλό κόστος ενέργειας και οι μικρότερες επιχειρήσεις που αποτελούν και στη Γερμανία τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας πνίγονται στη γραφειοκρατία.
Οι γερμανικές εταιρείες οπότε δύσκολα θα επωφεληθούν. Οι ελληνικές εξαγωγικές θα έχουν όφελος, μόνο που είναι πολύ λιγότερες από τις εισαγωγικές που θα πληγούν από τις αυξημένες τιμές. Ολοι μαζί χαμένοι μέσα στο 2025, αν προχωρήσει ο Τραμπ όπως ο ίδιος έχει προαναγγείλει και αν αντιδράσουν όλοι οι υπόλοιποι (κεντρικές τράπεζες κ.λπ.) όπως αναμένεται να αντιδράσουν, θα είναι οι καταναλωτές, που θα δουν ξανά υψηλότερα επίπεδα τιμών, πριν καν αφομοιώσουν τις αυξήσεις της προηγούμενης διετίας.
Οπότε μην το πολυσκέφτεστε. Το βασικό θέμα που θα απασχολεί την κοινωνία το 2025 θα είναι το ίδιο με αυτό του 2024, του 2023 και του 2022: το αυξημένο κόστος ζωής και ποιο εισόδημα είναι κατάλληλο για να το αντέξει το μέσο νοικοκυριό. Προσδεθείτε, οι αναταράξεις μόλις ξεκίνησαν.