Культурэм ихэхъоныгъ

Апэ зэкIолIагъэхэр псэупIэу Ханскэм дэт кIэлэцIыкIу еджапIэу N 5-р ары.

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат псэолъэ заулэхэм ащыIагъ ыкIи шъолъыр проектэу «Культурная среда» зыфиIорэмрэ лъэпкъ проектэу «Культурэмрэ» ягъэцэкIэн зэрэкIорэм зыщигъэгъозагъ. Ащ игъусагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу, АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Виктор Орловыр, АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ, къалэу Мыекъуапэ имэрэу Геннадий Митрофановыр, псэолъэшI организациехэм япащэхэр.

Апэ зэкIолIагъэхэр псэупIэу Ханскэм дэт кIэлэцIыкIу еджапIэу N 5-р ары. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIуагъэкIэ искусствэхэмкIэ мы кIэлэцIыкIу еджапIэр 2023-рэ илъэсым зэтырагъэпсыхьажьыгъагъ, мы илъэсым музыкальнэ Iэмэ-псы­мэхэр, зэреджэщтхэ тхылъхэр къащэфыгъэх.

ЕджапIэм ипащэу Елена Пугачевам культурэм ихэхъоныгъэкIэ ынаIэ къызэратыригъэтырэм ыкIи IэпыIэгъу къызэрафэхъурэм апае Адыгеим и ЛIышъхьэ зэрэфэразэр къыIуагъ. Ащ къызэрэхигъэ­щыгъэмкIэ, искусствэхэмкIэ мы кIэлэцIыкIу еджапIэр мылъкукIи, техникэкIи хэпшIыкIэу нахь зэтегъэпсыхьагъэ хъугъэ.

ГущыIэм пае, унэу квадрат метрэ 333-рэ хъущтыгъэр фэдищ хьазыркIэ нахь ин хъугъэ, квадрат метрэ 1050-рэ джы еубыты. ЕджапIэм газыр ращэлIагъ, ищыкIэгъэ мебелыр, интерактивнэ доскахэр, проекторхэр, моноблокхэр къащэфыгъэх ыкIи классхэр ахэмкIэ зэтырагъэпсыхьагъэх. Кабинет пэпчъ проекторрэ проекционнэ экранрэ чIагъэу­цуагъ, джащ фэдэу сплит-системэхэри ахагъэуцуагъэх.

Республикэм ипащэ творческэ мастерскойхэм, музыкальнэ классхэм, концерт залым ащыIагъ. КIэлэеджакIохэм джырэ уахътэм диштэрэ орэдхэри классикэм къыхэхыгъэхэри къаIуагъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэ кIэлэегъаджэхэми кIэлэеджакIохэми гущыIэгъу афэхъугъ, творческэ ыкIи гъэсэныгъэ IофшIэнымкIи амалэу яIэхэм защигъэгъозагъ.

ЕджапIэм ипащэ учреждением иIоф­шIэн зэрэзэхэщагъэм къытегущыIагъ. Пстэуми анахь шъхьаIэу мы еджапIэм щалъытэрэр музыкальнэ искусствэм фэгъэсэгъэнхэр ары. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, республикэм ипащэхэм зэрахьэрэ Iофтхьабзэхэм яшIуагъэкIэ еджа­пIэм чIэсхэм ахэхъо, шIэныгъэу арагъэгъотыхэрэри нахь куу мэхъух.

ГущыIэм пае, илъэс къэс мы еджапIэм чIэсхэм дунэе, шъолъыр, урысые ыкIи республикэ зэнэкъокъухэмрэ олимпиадэхэмрэ апэрэ чIыпIэхэр къащыдахыхэу къыхэкIы. 2023-рэ илъэсым кIэлэеджа­кIохэм шIухьафтын 45-рэ къафагъэшъошагъ. КIэлэцIыкIу духовой оркестрэми гъэхъагъэ хэлъэу къытефэрэр егъэцакIэ. ИлъэсыкIэр къызихьагъэм къыщыубла­гъэу театральнэ классымрэ эстрадэ орэдкъэ­IонымкIэ классымрэ арысхэр агъасэх, кIэлэцIыкIухэми ар лъэшэу агу рехьы.

«Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэ­рылъхэм атегъэпсыхьагъэу Адыгеим искусствэхэмкIэ имуниципальнэ кIэлэцIыкIу еджапIэхэр зэкIэ республикэ шапхъэхэм атетщэнхэу тимурад. Ащ ишIуагъэкIэ кIэлэцIыкIухэм шIэныгъэу аратыхэрэр нахь куу хъущтых, сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэми яIэпэIэсэныгъэ нахь нэрылъэгъу къэхъущт. А гухэлъыр зыдэтIыгъэу, федеральнэ гупчэри къыддеIэзэ, искусствэмкIэ еджапIэхэр икъоу зэтегъэпсыхьэгъэнхэм, Iэмэ-псы­м­акIэхэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэм тынаIэ тетэгъэты. ПстэумкIи искусствэ еджэпIэ 21-рэ тиI, ахэм ащыщэу 10-р дгъэкIэжьыгъах, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Къалэу Мыекъуапэ искусствэхэмкIэ иеджапIэу N 6-м чIэсхэми амал дэгъу­хэр арагъэгъотыгъэх. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» тегъэпсыхьагъэу ащ зэхъокIыныгъэ фашIыгъ, концертхэм яплъынхэу мыщ къекIуалIэхэрэм апае залыкIэ къыпашIы­хьагъ. Бюджет пстэуми къарыкIыгъэу сомэ миллиони 185,2-м ехъу а гухэлъхэм апэIуагъэхьагъ.

Адыгеим и ЛIышъхьэ агъэкIэжьыгъэ еджапIэр къыплъыхьагъ, IофшIэнхэр гъэ­цэ­кIагъэ зэрэхъугъэхэм нэIуасэ зыфи­шIыгъ. ЕджэпIэ унэр зэрэпсаоу агъэцэкIэжьыгъ, концерт зал, къэшъуапIэ яIэ хъугъэ, ща­гур дахэу агъэкIэрэкIагъ, къэзэкъхэм ямузей, гъэмэфэ эстрадэу «Ракушкэр» зэтырагъэпсыхьагъэх. 2023-рэ илъэсым мы еджапIэм креативнэ индустриехэм яеджапIэ къыщызэIуахыгъ, ащ гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотыщт студии 6 хэхьэ, ахэр уахътэм диштэрэ Iэмэ-псымакIэхэмкIэ зэтегъэпсыхьагъэх. Компьютерхэр, сканер ыкIи принтер зэфэшъхьафхэр, электрон музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, нэмыкIыбэ­хэри ащ хэтых. ПстэумкIи зэхэубытэгъэ бюджетым къыхагъэкIыгъэ сомэ мил­лион 80,6-м ехъу а гухэлъхэм апэIуагъэхьагъ.

Адыгеим и ЛIышъхьэ кIэлэегъаджэхэми, кIэлэеджакIохэми гущыIэгъу афэ­хъугъ, искусствэхэмкIэ анахь кIэлэцIыкIу еджэпIэ ныбжьыкIэу Адыгеим итхэм ащыщым IофшIэныр зэрэщызэхэщагъэмрэ гъэхъа­гъэу ашIыгъэхэмрэ ар акIэупчIагъ. Еджа­пIэр 1996-рэ илъэсым къызэIуахыгъ. Ащ кIэщакIо фэхъугъэх зэлъашIэрэ ансамблэу «Казачатэм» пэщэныгъэ дызезыхьэщтыгъэхэ зэшъхьэгъусэхэу Уваров Анатолийрэ Наталиерэ. Непэ мы еджапIэм хэбзэ шIагъоу иIэ хъугъэхэр лъегъэкIуа­тэх, лъэпкъ творчествэм ихэхъоныгъэкIэ гъэхъэгъэшхохэр ешIых.

ЕджапIэм ипащэу Дмитрий Гордиенкэм къызэриIуагъэмкIэ, муниципальнэ бюджет учреждениеу «Н. И. Уваровам ыцIэкIэ щыт творческэ объединениеу «Звонницэм» а еджапIэм гъусэныгъэ пытэ дыриI. Культурэм ылъэныкъокIэ ахэр бэшIагъэ зызэдэлажьэхэрэр ыкIи илъэс къэс гъэхъэгъэшIухэр ашIых.

Пащэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, джырэ амалэу яIэ хъугъэхэм яшIуагъэкIэ анахь хэбзэ дэгъоу яIэхэр къызэраухъу­мэхэрэм нэмыкIэу, творчествэмкIи ягъэхъагъэхэм нахь ахагъахъо. Урысые зэнэкъокъоу «ИскусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджэпIэ анахь дэгъу 50» зыфиIорэм ащ текIоныгъэр къыщыдихыгъагъ, респуб­ликэ зэнэкъокъоу «ИскусствэхэмкIэ кIэ­лэцIыкIу еджэпIэ анахь дэгъур» зыфиIорэми джащ фэдэу къыхагъэщырэ чIыпIэ къыщихьыгъагъ. Ащ нэмыкIэу мы аужырэ илъэсищым культурэмрэ искусствэмрэ афытегъэпсыхьэгъэ программэхэм атетэу зиеджэн лъызгъэкIотагъэхэм япчъагъэ процент 29-рэ хъугъэ.