SELATİN CAMİLERDE OYMACILIK VE KAKMACILIK SANATI

Sayın İsmail KURT soruyor:

SORU: Selatin camilere girdiğimizde Selatin Camilerinin mihrap, minber, vaaz kürsülerinin çok güzel oymacılıkla yapıldığını görüyoruz.

Geçenlerde İstanbul’da bir Selatin camiye ikindi namazına gitmiştim.

Yaklaşık 50-60 kişilik turist grubu camideki bu oynamaları inceliyorlardı, değişik açılardan fotoğraflarını çekiyorlardı.

Oymalarla süslenmiş ve ahşaptan yapılmış olan minber, vaaz kürsüsü, mihrap,pencere ve kapılardaki el yapımı oymaları dakikalarca incelediklerini gözlemledim.

Rehberin anlattıklarını biraz dinledim. Osmanlılarda ve İslam’da Kakmacılıktan söz ediyor ve bu oymaların kakmacılık sanatı olduğunu söylüyordu.

Kakmacılık sanatı nedir?

CEVAP: Osmanlılar döneminde büyük camilerin ahşap yapılarındaki oymalar gerçekten Kakmacılık sanatının en güzel örnekleridir.

Kakmacılık Müslüman sanatçılar tarafından geliştirilen bir sanat şeklidir.

Eski Mısır, Yunanistan, Bizans bu kakmacılık sanatının ilk örneklerinin görüldüğü ülkelerdir, uygarlıklardır.

M.Ö. 2000 yıllarında Mısır'da, Firavun Tutankamon’un mezarında bulunan tahta eşyalar üzerinde görülen fildişi ve altın kakmalar bilinen en eski örneklerdir.

Rönesans dönemini incelediğimiz zaman bu dönemde İtalya’da kakmacılık sanatının çok üstün bir düzeye ulaştığı görülür. Doğu’da kakmacılığın geliştiği merkezlerin en önemlilerinden biri İstanbul olmuştur.

Avrupa’da kakmacılık mobilya ağırlıklı iken Osmanlılarda ev eşyaları üzerine uygulanmaya başlanmıştır.

Bazı Osmanlı padişahlarının bu süsleme sanatıyla yakinen ilgilendikleri de bilinen bir durumdur.

İslam sanatı olarak da soruda bahsettiğiniz şekliyle camilerin mihrap, minber ve vaaz kürsülerinde kendini göstermektedir. Kakmacılık; tahta, taş, maden, mermer gibi maddelerin bazı yerlerinin ovularak içine aynı cinsten veya daha kıymetli maddelerden parçalar kakma yöntemiyle gerçekleştirilen süsleme sanatıdır.

Kakmacılık Osmanlılardan da önce, İslamiyet'in ortaya çıkışından da önce ortaya çıkan en eski sanatlardan biridir.

Ağaç, taş, maden, gümüş, pirinç, kılıç, tüfek, kama üzerine oymalar vapılarak değerli taşlar, metaller, sedef, fildişi gibi malzemeler içine oturtulduktan sonra yüzey düzeltilerek kakma işi tamamlanmış olur.

Kullanılan malzemeye göre kakma işi de özel bir isim alırdı.

En çok sedef, fildişi, abanoz kullanılmıştı.

Sedef kakmacılığı Osmanlıların kullandığı en yaygın kakma biçimidir.

Bu işi yapan kakmacılara sedefkari diye adlandırılmıştı.

Gümüş ve pirinç eşya üzerine kakma altın yada gümüş tellerle yapılmıştı.

Kitap kapakları, silahlar, ayakkabılar, fincan zarflarına yapılan kakmaların yanında mimari alanda da kakmacılık gelişmiştir.

Mimar Sinan bu sanata çok önem vermiştir.

Günümüzde kakmacılıkta yeni yöntemler uygulanmaya başlamıştır.

Dekupaj makinaları, yapay reçine plakaları, formika bu sanatta kullanılmaktadır.

Hoşça kalınız.