Πανδημία και το 2025; Αυτές είναι οι 11 ασθένειες που ανησυχούν τους γιατρούς – Από τη νόσο Χ έως τον Covid 2.0

Η μυστηριωδώς ονομαζόμενη νόσος Χ έχει τη δυνατότητα να γίνει η επόμενη μεγάλη πανδημία, προειδοποιούν γιατροί, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για μια ξαφνική έκρηξη των κρουσμάτων.

Η νόσος Χ – πρόκειται ουσιαστικά για όνομα που δόθηκε σε μια άγνωστη μέχρι στιγμής μόλυνση – περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων 11 επικίνδυνων ασθενειών για τις οποίες οι γιατροί ανησυχούν περισσότερο για το νέο έτος.

Η ιλαρά, η χολέρα, η ψώρα, η γρίπη των πτηνών, ακόμη και ένα νέο ξέσπασμα του κορονοϊού Covid-19 συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο των επιστημόνων με τις πιο επίφοβες λοιμώξεις για το 2025.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε προηγουμένως ονομάσει άγνωστα παθογόνα ως νόσο Χ και την είχε συμπεριλάβει στον δικό του κατάλογο προτεραιότητας των ασθενειών που χρειάζονταν επείγουσα έρευνα. Πρόσφατα, σκότωσε τουλάχιστον 31 ανθρώπους – κυρίως παιδιά – στην περιοχή Panzi της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΛΔΚ).

Ο ΠΟΥ δήλωσε ότι καταγράφηκαν περισσότερα από 400 κρούσματα μιας αδιάγνωστης ασθένειας στη ΛΔΚ μεταξύ 24 Οκτωβρίου και 5 Δεκεμβρίου 2024. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιελάμβαναν πυρετό, πονοκέφαλο, πόνους στο σώμα και έντονο βήχα. Όμως, τα πιο σοβαρά κρούσματα συχνά συνδέονταν με σοβαρό υποσιτισμό, τόνισε.

Η νόσος Χ είναι μία από τις λοιμώξεις που είναι πιο πιθανό να οδηγήσει σε σοβαρές επιδημίες, πιθανώς ακόμη και σε μία πανδημία, σύμφωνα με τον Δρ Michael Head, ανώτερο ερευνητή στον τομέα της Παγκόσμιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, όπως σημειώνει η βρετανική εφημερίδα Mirror, μέσω της οποίας ο ειδικός προειδοποιεί πως αν ένα ξέσπασμα της νόσου εμφανιζόταν άμεσα, ο κόσμος θα ήταν πιθανότατα απίστευτα απροετοίμαστος, όπως συνέβη και με το διεθνές σοκ που προκάλεσε ο κορονοϊός.

Νόσος X

Η νόσος Χ δεν είναι μια πραγματική λοίμωξη – είναι περισσότερο το όνομα που δίνεται σε κάθε ασθένεια που δεν έχει αναγνωριστεί μέχρι στιγμής. Όμως, η ιδέα ενός άγνωστου ιού ή μιας βακτηριακής λοίμωξης είναι πολύ πραγματική και οι επιστήμονες έχουν παροτρύνει τις κυβερνήσεις να είναι προετοιμασμένες για οτιδήποτε μπορεί να έρθει στο άμεσο μέλλον.

«Η νόσος Χ είναι το όνομα που δίνεται σε ένα άγνωστο ακόμη μικρόβιο, το οποίο έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μεγάλες επιδημίες ή ακόμη και πανδημία», δήλωσε ο Δρ Head στη Mirror. «Αυτό το μικρόβιο θα είχε τη δυνατότητα να εξαπλωθεί γρήγορα και να έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας – για παράδειγμα όπως ο COVID-19».

Όπως τόνισε, «π κόσμος ήταν ανεπαρκώς προετοιμασμένος για την πιο πρόσφατη πανδημία και παρόλο που έχουμε σημαντικές προόδους στην τεχνολογία, όπως η χρήση πλατφορμών mRNA για εμβόλια και άλλα φάρμακα, πιθανότατα θα υπολειπόμασταν και πάλι σε περίπτωση που αύριο εμφανιζόταν η νόσος Χ».

Συμπτώματα: Ποιος ξέρει; Θα μπορούσε να περιλαμβάνει οτιδήποτε, εξαρτάται από τη βιολογική του σύνθεση. Εάν επρόκειτο για ιό του αναπνευστικού συστήματος, θα μπορούσε να προκαλέσει βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή. Αν όμως επρόκειτο για βακτηριακή λοίμωξη, θα μπορούσε να προκαλέσει συμπτώματα που μοιάζουν περισσότερο με στομαχικό ιό.

Δάγκειος πυρετός

Ο δάγκειος πυρετός είναι ο πιο συχνά μεταδιδόμενος ιός στον κόσμο από τα κουνούπια. Αναφέρονται δεκάδες εκατομμύρια κρούσματα κάθε χρόνο και έως και 25.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως.

Συνηθέστερα απαντάται στη Νότια Αμερική και τη Νοτιοανατολική Ασία, αλλά όλο και περισσότερα κρούσματα εμφανίζονται στη Νότια Ευρώπη – κυρίως λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία είναι πιο πιθανό να δουν κρούσματα δάγκειου πυρετού – που συνήθως αναφέρεται ως η ασθένεια που «σπάει» τα κόκαλα.

Συμπτώματα: Ο ιός προκαλεί συνήθως συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως πυρετό, πονοκεφάλους, πόνο στις αρθρώσεις και ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα από ελαφρώς ανυψωμένες κηλίδες. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία των ούλων, επανειλημμένους εμετούς και σοβαρό πόνο στο στομάχι.

Τσικουνγκούνια

Υπήρξε μόνο ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης που προκαλείται από τον ιό τσικουνγκούνια (chikungunya) στην Ευρώπη το 2024, αλλά θα μπορούσε να αυξηθεί το επόμενο έτος, προειδοποίησε ο καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας, Paul Hunter. Πρόκειται για μια άλλη ιογενή λοίμωξη που προκαλείται από κουνούπια και είναι παρόμοια με τον ιό Mayaro και τον ιό του ποταμού Ross.

Σχεδόν όλα τα κρούσματα του ιού εντοπίζονται στη Νότια Αμερική – ιδιαίτερα στη Βραζιλία, όπου σημειώθηκαν περισσότερα από 400.000 κρούσματα μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου του 2024. Όμως, τα ευρωπαϊκά κλίματα γίνονται όλο και πιο ευνοϊκά για τα κουνούπια και οι επιστήμονες φοβούνται ότι η τσικουνγκούνια θα μπορούσε να είναι σε άνοδο.

Συμπτώματα: Οι περισσότεροι άνθρωποι με τσικουνγκούνια εμφανίζουν πόνο στις αρθρώσεις και πυρετό περίπου πέντε ημέρες μετά την αρχική μόλυνση. Οι ασθενείς τείνουν να αισθάνονται καλύτερα μετά από μια εβδομάδα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό και εξουθενωτικό πόνο στις αρθρώσεις που διαρκεί για μήνες.

Πυρετός του Δυτικού Νείλου

Ο ιός του Δυτικού Νείλου περνάει εντελώς απαρατήρητος για το 80% των ασθενών. Αλλά για το υπόλοιπο 20%, μπορεί να οδηγήσει σε θανατηφόρο πυρετό του Δυτικού Νείλου. Ο ιός μεταδίδεται με το τσίμπημα κουνουπιού, αν και θα μπορούσε επίσης να μεταδοθεί με μεταγγίσεις αίματος και μεταμοσχεύσεις οργάνων.

Έχουν αναφερθεί ανθρώπινες μολύνσεις στην Ισπανία, την Γαλλία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Γερμανία από τις αρχές Νοεμβρίου 2024. Στη χειρότερη περίπτωση, ο πυρετός του Δυτικού Νείλου μπορεί να εξελιχθεί σε νευροδιεισδυτική νόσο του Δυτικού Νείλου (WNND).

Η WNND προκαλείται όταν το νευρικό σύστημα επηρεάζεται άμεσα από τον ιό και μπορεί να περιλαμβάνει την ανάπτυξη μηνιγγίτιδας, εγκεφαλίτιδας και οξείας χαλαρής μυελίτιδας.

Συμπτώματα: Οι πονοκέφαλοι, ο πυρετός, η κόπωση και οι διογκωμένοι αδένες είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα του πυρετού του Δυτικού Νείλου. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί επίσης να αναπτύξουν ένα κνησμώδες δερματικό εξάνθημα που εμφανίζεται στην πλάτη, τα χέρια ή τον κορμό του σώματος.

Ιλαρά

Η ιλαρά είναι μια πολύ σοβαρή αερογενής λοίμωξη που προσβάλλει κυρίως τα μικρά παιδιά. Περισσότεροι από 107.000 άνθρωποι πέθαναν από ιλαρά παγκοσμίως το 2023, η πλειονότητα των οποίων ήταν κάτω των πέντε ετών.

Μεταδίδεται απλά με το βήχα ή το φτέρνισμα, μετακινείται με σταγονίδια αέρα και μπορεί να ζήσει στον αέρα ή σε επιφάνειες για έως και δύο ώρες. Αυτό την καθιστά εξαιρετικά μεταδοτική και μολύνει περίπου το 90% όλων των ανεμβολίαστων ατόμων σε στενή επαφή.

Η ιλαρά έχει αυξηθεί στον δυτικό κόσμο τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της μείωσης των ποσοστών εμβολιασμού. Το ποσοστό των παιδιών που έλαβαν την πρώτη δόση του εμβολίου κατά της ιλαράς το 2019 ήταν 86%. Όμως, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 83% το 2023.

Συμπτώματα: Η λοίμωξη ξεκινά συνήθως με συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, πριν ο ασθενής εμφανίσει το χαρακτηριστικό «εξάνθημα ιλαράς». Περιλαμβάνει ανάγλυφες κηλίδες που ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν μεγάλες κηλίδες στο δέρμα, και εξαπλώνεται από το πρόσωπο στο υπόλοιπο σώμα.

Covid-19

Ο κορονοϊός Covid-19 δεν εξαφανίστηκε ποτέ και εξακολουθεί να υπάρχει στο παρασκήνιο. Ακόμα χειρότερα, εξακολουθεί να μεταλλάσσεται και να αλλάζει, με νέα στελέχη που έχουν τη δυνατότητα να γίνουν πιο μολυσματικά και – ίσως – ανθεκτικά στα εμβόλια.

Τον Οκτώβριο του 2024, ο Οργανισμός Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA) επιβεβαίωσε ότι μια νέα παραλλαγή φαίνεται να είναι πιο μολυσματική από τα προηγούμενα στελέχη.

Η παραλλαγή XEC, η οποία συνδύαζε τα στελέχη KS.1.1 και KP.3.3, προκάλεσε ξαφνικά μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων Covid σε ολόκληρη τη χώρα. Τα ποσοστά εισαγωγών για άτομα που βρέθηκαν θετικά στον Covid αυξήθηκαν από 3,7 ανά 100.000 σε 4,5 ανά 100.000 μέσα σε μόλις μία εβδομάδα.

Συμπτώματα: Τα τρία βασικά συμπτώματα του Covid παραμένουν τα ίδια εδώ και αρκετά χρόνια και δεν υπάρχουν πρώιμα σημάδια ότι κάποια παραλλαγή του προκαλεί μοναδικά συμπτώματα. Ο συνεχής βήχας, ο υψηλός πυρετός ή η αλλαγή της αίσθησης της όσφρησης ή της γεύσης θα μπορούσαν όλα να είναι σημάδια του κορονοϊού. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί επίσης να εμφανίσουν κόπωση, πονόλαιμο, πονοκεφάλους, διάρροια, ναυτία και γενικά συμπτώματα που μοιάζουν με κρυολόγημα.

Χολέρα

Η χολέρα αποτελεί παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία, προειδοποίησε ο ΠΟΥ. Πρόκειται για μια σοβαρή διαρροϊκή νόσο που προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων ή νερού μολυσμένου με βακτήρια Vibrio cholerae.

Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, η λοίμωξη μπορεί να αναπτυχθεί πάρα πολύ γρήγορα, οδηγώντας σε θάνατο μέσα σε λίγες ώρες αν δεν αντιμετωπιστεί. Μέχρι και 143.000 άνθρωποι πεθαίνουν από χολέρα κάθε χρόνο παγκοσμίως.

Έχουν υπάρξει επτά πανδημίες χολέρας από τον 19ο αιώνα, με την πιο πρόσφατη το 1961 να πλήττει κυρίως τη νότια Ασία.

Αλλά η αναγκαστική μετανάστευση, που προκλήθηκε από την κλιματική αλλαγή, θα μπορούσε να σημαίνει ότι το 2025 θα σημειωθεί νέα μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων χολέρας, προειδοποίησε ο καθηγητής Hunter. Παρόλα αυτά, τα κρούσματα χολέρας είναι απίστευτα σπάνια στην Ευρώπη και τα περισσότερα επιβεβαιωμένα κρούσματα εντοπίζονται στην Αφρική και την Ασία. Το 2022, για παράδειγμα, αναφέρθηκαν 29 κρούσματα από εννέα χώρες της ΕΕ – σε όλες υπήρχε ιστορικό ταξιδιού σε κάποιο hotspot χολέρας.

Συμπτώματα: Το πιο συνηθισμένο σημάδι της χολέρας είναι η έντονη υδαρής διάρροια. Μπορεί να συνοδεύεται από έντονο εμετό και πόνο στο στομάχι και στη συνέχεια οδηγεί σε αφυδάτωση.

Γρίπη των πτηνών

Η γρίπη των πτηνών είναι ευρέως αποδεκτή ως η πιο πιθανή γνωστή αιτία για την επόμενη πανδημία. Πρόκειται για έναν τύπο ιού γρίπης που εξαπλώνεται συνήθως μεταξύ των πτηνών, αλλά είναι γνωστό ότι μπορεί να μεταπηδήσει και στον άνθρωπο.

Ωστόσο, ο ιός δεν μεταδίδεται εύκολα στον άνθρωπο, αν και μπορεί να μεταλλαχθεί γρήγορα, κάνοντας τους επιστήμονες να φοβούνται για ένα μαζικό ξέσπασμα. Όπως φαίνεται, σχεδόν όλα τα κρούσματα του H5N1 – το πιο κοινό στέλεχος της γρίπης των πτηνών στον άνθρωπο – έχουν αναφερθεί σε άτομα που εργάζονται στενά με ζώα.

Η γρίπη των πτηνών μεταδίδεται στον άνθρωπο με το άγγιγμα μολυσμένων ζώων, των περιττωμάτων τους ή της στρωμνής τους ή με την προετοιμασία μολυσμένων πουλερικών για μαγείρεμα. Δεν υπάρχει εποχικό εμβόλιο για τη γρίπη των πτηνών, αλλά ένα καθολικό εμβόλιο για την προστασία από όλους τους τύπους γρίπης, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης των πτηνών, θα ήταν το «ιερό δισκοπότηρο», λένε οι γιατροί.

Συμπτώματα: Ο πολύ υψηλός πυρετός είναι το πρώτο σημάδι της λοίμωξης από τη γρίπη των πτηνών, σε συνδυασμό με κόπωση και επώδυνο πονοκέφαλο. Ορισμένοι ασθενείς έχουν επίσης προηγουμένως αναφέρει σοβαρή επιπεφυκίτιδα ή αιμορραγία από τη μύτη ή τα ούλα.

Βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά

Ο UKHSA προειδοποίησε ότι οι λοιμώξεις που είναι ανθεκτικές στα αντιβιοτικά συνεχίζουν να αυξάνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ ο ΠΟΥ προειδοποίησε πως η μικροβιακή αντοχή αποτελεί κορυφαία παγκόσμια απειλή για την υγεία.

Τα αντιμικροβιακά είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία μολυσματικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών, των αντι-ιικών και των αντιμυκητιασικών. Αλλά οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι οι λοιμώξεις αυτές χρειάζονται όλο και περισσότερο χρόνο για να αντιδράσουν στα φάρμακα, καθώς εξελίσσονται και αναπτύσσονται για να προστατευτούν από αυτά.

Όποιος παθαίνει βακτηριακή λοίμωξη που είναι ανθεκτική στα αντιβιοτικά είναι πιο πιθανό να πεθάνει μέσα σε 30 ημέρες, σύμφωνα με τον UKHSA. Ο καθηγητής Hunter πρόσθεσε ότι τα ανθεκτικά στα αντιμικροβιακά βακτήρια αποτελούν «σημαντική ανησυχία» ενόψει του 2025.

Συμπτώματα: Τα συμπτώματα της λοίμωξης ποικίλλουν ανάλογα με τη βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη. Η λοίμωξη από E.coli, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει αιματηρή διάρροια, εμετό, στομαχικές κράμπες και κυστίτιδα.

Κοκκύτης

Ο κοκκύτης είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που προσβάλλει τους πνεύμονες και μπορεί να αποβεί θανατηφόρος αν δεν αντιμετωπιστεί. Προσβάλλει κυρίως τα μικρά παιδιά και τα μωρά, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα αν μολυνθεί.

Συμπτώματα: Τα πρώτα συμπτώματα του κοκκύτη είναι παρόμοια με ένα κανονικό κρυολόγημα, όπως ρινική καταρροή και πονόλαιμος. Μετά από περίπου μία εβδομάδα, μπορεί να εξελιχθεί σε κρίσεις βήχα και δυσκολία στην αναπνοή.

Ψώρα

Οι γιατροί προέτρεψαν πρόσφατα το βρετανικό κοινό να μην αγνοεί τα σημάδια της προσβολής από ψώρα, μετά την έξαρση των κρουσμάτων στη χώρα. Η πάθηση προκαλείται από μικροσκοπικά ακάρεα που εισχωρούν στο δέρμα για να γεννήσουν τα αυγά τους, προκαλώντας ένα πραγματικά δυσάρεστο κνησμώδες εξάνθημα.

Η ψώρα δεν σκοτώνει πολλούς ανθρώπους, αλλά μπορεί πραγματικά να επηρεάσει την ποιότητα ζωής. Είναι ιδιαίτερα συχνή στο Ηνωμένο Βασίλειο και παρατηρείται κυρίως σε ιδρύματα, όπως σχολεία, γηροκομεία και φυλακές.

Ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων ψώρας στην Αγγλία αυξήθηκε κατά 58% το πρώτο εξάμηνο του 2024, σε σύγκριση με το 2023. Οι διαγνώσεις από γενικούς γιατρούς ήταν επίσης πολύ πάνω από τον μέσο όρο της πενταετίας, με τη βόρεια Αγγλία να παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό κρουσμάτων.

Συμπτώματα: Ο έντονος κνησμός είναι το πιο εμφανές σημάδι της ψώρας – ιδιαίτερα τη νύχτα. Μπορεί επίσης να εμφανίσετε εξάνθημα με κόκκινες κηλίδες, συνήθως ανάμεσα στα δάχτυλα, που μπορεί τελικά να μετατραπεί σε σκούρες κηλίδες.