«Δουλεύω με τον τόπο, τη φύση, το φως»
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ήταν η πρώτη καλλιτέχνις που με τις Ποιητικές Μηχανές της ενσωμάτωσε ηλεκτρικό μοτέρ σε καλλιτεχνικό έργο, εκδηλώνοντας το ενδιαφέρον της για νέα υλικά και τεχνολογίες.
«Αν στην ιστορία της εξέλιξής τους οι υπολογιστές αντιπροσώπευαν ένα πιο επιστημονικό, ορθολογικό, αποδοτικό, παραγωγικό και “έξυπνο” μέλλον που κατέστη εφικτό μέσω της τεχνολογίας, τότε η ιστορία της τέχνης αποκαλύπτει πώς χρησιμοποιήθηκαν για παράλογα και εκκεντρικά καλλιτεχνικά προγράμματα, συχνά με σκεπτικισμό και κριτική», σχολιάζει η Μισέλ Κότον, καλλιτεχνική διευθύντρια της Kunsthalle Wien, στο επιμελητικό κείμενό της γύρω από την έκθεση «Radical Software: Women, Art & Computing 1960-1991» – παρουσιάζεται τώρα στο Λουξεμβούργο και στη συνέχεια στη Βιέννη και αφορά γυναίκες εικαστικούς που το έργο τους συνδέεται με την τεχνολογία των υπολογιστών. Ανάμεσά τους και η Αμερικανίδα Liliane Lijn (Λιλιάν Λιν), η οποία απέκτησε μία ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα, όταν τη δεκαετία του ’60, παντρεμένη τότε με τον διεθνή εικαστικό Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης), έζησε στο Γεροβουνό, στις Αχαρνές, δουλεύοντας έργα με τα οποία πειραματίστηκε με το φως, την ενέργεια, την κίνηση.
Παραμονές Χριστουγέννων η Λιλιάν Λιν ήρθε για άλλη μια φορά στην Αθήνα. Καθώς συνεχίζει πάνω από έξι δεκαετίες να δημιουργεί στη διασταύρωση των εικαστικών, με την ποίηση, την ανατολική φιλοσοφία, τη γυναικεία μυθολογία και την επιστήμη, συμμετέχει στην έκθεση στον χώρο Sylvia Kouvali με μία σειρά κολάζ εμπνευσμένα από την επίσκεψή της στην Ελευσίνα του 2011-12.
Η Ελλάδα παραμελούσε την κληρονομιά της
Οταν πήγα για πρώτη φορά στην Ελευσίνα για να μελετήσω τους αρχαίους γυναικείους μύθους είχα συγκλονιστεί και αγανακτήσει με το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμελούσε την αρχαία της κληρονομιά. Ωστόσο, πρόσφατα με γοήτευσε το γεγονός ότι η βιομηχανία συχνά εγκαθίσταται σε εκείνους τους χώρους που ήταν κατεξοχήν ιεροί για τους άνδρες και τις γυναίκες. Ετσι μου ήρθε η ιδέα καταγραφής της ιεράς οδού προς τη βιομηχανική πραγματικότητα. Απέκτησα πρόσβαση σε δύο κεντρικά βιομηχανικά συγκροτήματα της περιοχής για να φωτογραφίσω και να κάνω βίντεο στους χώρους των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου και του χαλυβουργείου. Στη συνέχεια συνδύασα το υλικό των εικόνων και των πλάνων με εκτυπώσεις από τα χαρακτικά του ιταλού αρχιτέκτονα του 18ου αιώνα Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι για τους δωρικούς ελληνικούς ναούς στην περιοχή του Σαλέρνο, νότια της Νάπολης, γνωστών και ως Paestum. Ετσι δημιουργήθηκε αυτή η σειρά των κολάζ.
Εζησα στην Ελλάδα για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν τριάμισι χρόνια. Είναι πολλά για μένα, γιατί ήμουν μόλις 20-21 ετών. Ηταν τα πιο νεανικά μου χρόνια και όταν ήρθαμε είχα και ένα μικρό μωρό. Τότε έχτισα το σπίτι, που τώρα στεγάζει το Ιδρυμα Τάκη στο Γεροβουνό. Ο Τάκης νοσταλγούσε αυτόν τον τόπο που μια φορά και έναν καιρό πριν από πολλά χρόνια τον γνώρισε ως παιδί. Βασικά πήγαμε κατά τύχη και περπατήσαμε εκεί και σκεφτήκαμε ότι θα ήταν μια υπέροχη ιδέα να αγοράσουμε ένα κομμάτι γη και ίσως να χτίζαμε κάτι πολύ ιδιαίτερο. Ετσι αγοράσαμε όντως μαζί αυτή την επίπεδη γη που ήταν αρκετά μεγάλη για να μας δώσει άδεια να χτίσουμε και ο Τάκης άρχισε να δυναμιτίζει τον λόφο. Η ιδέα μας ήταν να χτίσουμε μέσα στον λόφο. Ετσι εκείνος το ξεκίνησε και μετά έφυγε στην Ευρώπη για τις εκθέσεις του με σκοπό ότι εγώ θα συνέχιζα την οικοδόμηση, πράγμα που έκανα για περίπου έναν χρόνο. Και τελείωσα έναν όροφο, ημικυκλικό με μια βεράντα μπροστά. Η οποία ήταν ανοιχτή και αυτό ήταν το στούντιό μου.
Εκείνη την εποχή το Μενίδι, που ήταν πίσω από το σπίτι μας, ήταν ένα παράξενα όμορφο μέρος. Παρακολουθούσα ανθρώπους να χτίζουν σπίτια τη νύχτα. Επειδή ήταν παράνομο, η ιδέα ήταν να προχωρήσουν μέχρι το ξημέρωμα. Το πρωί ήταν όλα εντάξει. Ετσι παρακολουθούσα κάποια οικοδομή που χτιζόταν από άνδρες που η γυμνή πλάτη τους γυάλιζε από τον ιδρώτα όταν έπεφτε το φως. Ολο αυτό ήταν σαν να ήταν μια φανταστική παράσταση. Τόσο συγκινητική… Τέλος πάντων, είχα μερικές σπουδαίες εμπειρίες εκεί μέχρι το 1966 που χωρίσαμε με τον Τάκη.
Εντονη αντανάκλαση του ήλιου
Λατρεύω το χρώμα. Προτιμώ το κίτρινο, αλλά εξαρτάται από τη διάθεση, το μέρος… Το χρώμα είναι ζωή. Ολα τα λευκά είναι όλα τα χρώματα, σωστά; Από το φάσμα, αν διαχωρίσεις το λευκό έχεις όλα τα χρώματα. Αγαπώ λοιπόν το χρώμα επειδή δουλεύω με το φως. Το μαύρο είναι η απουσία του χρώματος και του φωτός.
Δουλεύω με τον τόπο, τη φύση, το φως. Σε ένα έργο μου, το οποίο δούλεψα στο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια μαζί με επιστήμονες της NASA δημιουργήσαμε ένα σύστημα πρισμάτων που ακολουθούσε την πορεία του ήλιου και από ένα ύψωμα ακριβώς στο σημείο συνάντησης της γης με τον ουρανό, ακτινοβολούσε όχι ένα ουράνιο τόξο αλλά ένα αστέρι με διαφορετικό χρώμα του φάσματος κάθε φορά. Ηταν μία μικρή αλλά έντονη αντανάκλαση του ήλιου. Κατά κάποιον τρόπο, με αυτόν τον ήλιο, νιώθω ότι αυτό που κάνω με τη δουλειά μου, αν μη τι άλλο, είναι να προσπαθώ να επιτρέψω σε άλλους ανθρώπους να πάρουν μέρος σε αυτή την εμπειρία, που είναι να γνωρίζουν ότι ζουν στο σύμπαν. Οχι ότι ζουν μέσα σε αυτό αλλά ότι οι ίδιοι είναι μέρος του σύμπαντος.