ფაშინიანი ბაქოს მოთხოვნებს ლოგიკურად მიიჩნევს

თუ აზერბაიჯანსაც არ აქვს სომხეთზე თავდასხმის განზრახვა, მაშინ რეგიონში ესკალაციის ალბათობა ნულის ტოლია, განაცხადა სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა "არმენპრესთან" ინტერვიუში.

აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის განცხადების კომენტირებისას, ფაშინიანმა ასევე აღნიშნა, რომ სომხურმა მხარემ ერთ თვეზე მეტი ხნის წინ გადასცა აზერბაიჯანს შეთავაზებები ორ შეუთანხმებელ საკითხთან დაკავშირებით, რომლებზეც ბაქოს ჯერ არ უპასუხია.

ალიევმა ადრე თქვა, რომ სამშვიდობო შეთანხმების 17 პუნქტიდან შეთანხმებულია 15, ვერ მოხერხდა შეთანხმება პუნქტებზე, რომლებიც ეხება საერთაშორისო სარჩელებზე ორმხრივ უარსა და საზღვარზე მესამე ქვეყნების წარმომადგენლების განთავსების დაუშვებლობას.

ფაშინიანმა დააზუსტა: ბაქოს "ჩვენ ვთავაზობთ, რომ მესამე ქვეყნის ძალების განლაგების დაუშვებლობის შესახებ პუნქტი ვრცელდებოდეს სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის დემარკირებულ მონაკვეთებზე”.

ეს, აღნიშნავს ფაშინიანი, ლოგიკურია, რადგან „დემარკაცია მნიშვნელოვნად ამცირებს ესკალაციის საფრთხეს ამ მონაკვეთებზე, შეიძლება ითქვას, რომ ის მინიმუმამდე დაჰყავს".

სომხეთის პრემიერის თქმით, სრული დემარკაციის შემდეგ, მესამე ძალის განთავსება ორი ქვეყნის საზღვარზე აღარ იქნება საჭირო. „სწორედ ამ ლოგიკას სთავაზობს სომხეთის რესპუბლიკა ბაქოს", - თქვა მან.

რაც შეეხება სარჩელებზე ორმხრივ უარს, პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა: "სამშვიდობო შეთანხმებაზე ხელისმოწერისას, ეს ლოგიკურია, ამდენად, ეს იდეა ჩვენთვის მისაღებია. აქ ორი ნიუანსია: ჯერ ერთი, ცალკეულ ჰუმანიტარულ საკითხებში, რომლებიც საერთაშორისო ინსტანციებში განიხილება, უნდა არსებობდეს მათი ორმხრივ ფორმატში გადაწყვეტის ცხადი პერსპექტიული მექანიზმი". მეორეც, „აუცილებელია, რომ მხარეებმა, სარჩელების გაწვევის შემდეგ, კვლავ აღარ წამოჭრან ეს საკითხები და არ გაამწვავონ ორმხრივი ურთიერთობების დღის წესრიგი, რათა არ აქციონ ის მუდმივი ესკალაციის წყაროდ." ფაშინიანმა დასძინა, რომ "უარი უნდა ითქვას დავების არა მხოლოდ საერთაშორისო სასამართლო ინსტანციებში გადაწყვეტაზე, არამედ თავად დავებზე".

შეიარაღების შესახებ ალიევის განცხადებების კომენტირებისას, ფაშინიანმა ხაზგასმით აღნიშნა: "სომხეთი არ მონაწილეობს გამალებულ შეიარაღებაში არცერთი მხრიდან. ჩვენ ვყიდულობთ იარაღს მხოლოდ და მხოლოდ საზღვრის და სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად". ფაშინიანმა იქვე იკითხა: "თუ აზერბაიჯანი არათავდაცვით იარაღსაც ყიდულობს, ნიშნავს ეს, რომ ის რევანშისტულ პოლიტიკას ატარებს?"

ალიევმა ადრე განაცხადა: "სომხეთი ვერ გაუძლებს ჩვენთან გამალებულ შეიარაღებაში შეჯიბრს. მაკრონისა და აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მხარდაჭერის მიუხედავად, ვერავინ დაეხმარება სომხეთს აზერბაიჯანის წინააღმდეგ პროვოკაციის შემთხვევაში. როგორ დაეხმარნენ მას 2020 ან 2023 წელს?" ალიევმა ასევე თქვა, რომ სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერამდე, სომხეთმა უნდა შეცვალოს კონსტიტუცია, რათა ამოიღოს მინიშნება დამოუკიდებლობის დეკლარაციაზე, რომელიც, ბაქოს თქმით, შეიცავს "ტერიტორიულ პრეტენზიებს" აზერბაიჯანის მიმართ. ფაშინიანმა აღნიშნა, რომ სომხეთს არ აქვს აზერბაიჯანზე თავდასხმის ან პროვოკაციული ქმედებების განზრახვა. "თუ არც აზერბაიჯანს არ აქვს სომხეთზე თავდასხმის განზრახვა, მაშინ რეგიონში ესკალაციის ალბათობა ნულის ტოლია", - განაცხადა მან.

მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქი საერთაშორისო სამართლით აზერბაიჯანის ტერიტორიაა. მისი მოსახლეობის დაახლოებით 75 პროცენტი ეთნიკურად სომეხი იყო. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, ტერიტორიის გამო ომი დაიწყო და სომეხმა სეპარატისტებმა რეგიონზე კონტროლი დააწესეს.

დე ფაქტო დამოუკიდებელი ყარაბაღი საერთაშორისოდ არ აღიარეს.

ორ მხარეს შორის 2020 წელს ომი გაჩაღდა, რომელიც ექვსი კვირის განმავლობაში გრძელდებოდა - მანამ, სანამ რუსეთის შუამავლობით ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება არ დაიდო. ამის შედეგად სომხეთმა კონტროლი დაკარგა რეგიონის დიდ ნაწილსა და შვიდ მიმდებარე ოლქზე.

ორმა მხარემ კონფლიქტის სრულად მოგვარების შესახებ მოლაპარაკებები დაიწყო, თუმცა 2023 წელს მოლაპარაკებებით უკმაყოფილო აზერბაიჯანმა ერთდღიანი სამხედრო ოპერაცია ჩაატარა, რაც ყარაბაღის მმართველობის სრული დანებებითა და ასი ათასი ეთნიკურად სომხის გასვლით დასრულდა.

ერევანი და ბაქო სამშვიდობო ხელშეკრულების დადებას ესწრაფვიან.