World News in Kazakh
Июль
2024

Новости за 22.07.2024

Bilim-all 

Қожанасыр

Қожанасыр ертегісі. Қожанасыр туралы ертегі. Қожанасыр туралы әңгіме. Қожанасыр бір ағаштың басына шығып, қолына балта алып, өзінің тұрған ағашының астынан қырқа беріпті. Жолдан бір жолаушы өтіп бара жатып:

Bilim-all 

Дуана Қожанасыр

Дуана Қожанасыр ертегісі. Дуана Қожанасыр туралы ертегі. Тіпті, бұрынғы заманда бір дуана Қожанасыр деген болыпты. Әйтеуір, бір адам, не ақылды емес, не ақымақ емес, не тентек емес, не момын емес. Оған таныс болған емесдүр қайғы да, машақат та, өш алу да, һәм күншілдік те. Ол өзі Құдай деген кісі еді, һәм әрқашан өзінде не бар болса, соныменен қанағат қылар еді, ілгергі уақытта қайтемін деп, қам жемейінше. Ол турада айтылған қазақ арасында көп сөздер бар. Бұларды санауға мүмкін емес. Біз бұлардың ішінен бағзы біреулерін алып... Читать дальше...

Bilim-all 

Ханды жеңген Қожа

Ханды жеңген Қожа әңгімесі. Ханды жеңген Қожа туралы әңгіме. Бұрынғы заманда бір адам жол үстіне егін салыпты. Сол егін піскен уақта бір адам көшіп келе жатып, жеп қойыпты. Егінші мен жеген адам ханға келіп, егінші:

Bilim-all 

Сәмен қу

Сәмен қу әңгімесі. Сәмен мен Бақтияр дейтін замандасы кеңесіп отырып, әңгіменің арасында Бақтияр өзінің әйелін мақтайды. «Әйелім өзіме сенеді, мен арамдық істемейім, о да аман, кісі сөзіне ермейді», — дейді. Сәмен:

Bilim-all 

Алаша Шораның бір әңгімесі

Алаша Шораның бір әңгімесі Алаша Шора қуақылығы күшті болса керек. Жаз күні екен, мал қарай шығып келе жатса, екі аттылы жас жігіттерге кездесіпті. Жігіттер Шораны танымайды, бірақ қарт кісі болған соң қазақ әдетінше сәлем береді. Шора сәлем алып, амандасып болған соң:

Bilim-all 

Өтірік саңырау

Өтірік саңырау ертегісі. Өтірік саңырау туралы ертегі. Бұрынғы уақытта Шаған елінің бір саудагері Киптанға келіп, сауда істеп жүреді екен, ақ қашқан жылы, қызылдың қолына түсіп, бар істеп жүрген күрегінен айырылып, кісі жатты. Ішінде бір Жүніс деген ақсақалы бар екен. Бір күні түнде отырып, саудагер Жүніске айтты:

Bilim-all 

Тілеміс

Тілеміс ертегісі. Тілеміс туралы ертегі. Тілеміс деген қу кісі екен, жолаушы келе жатып, қазақтың бір сасық байының үйіне қоныпты. Жаздың күні қой сауып, қатын, бала-шағасы қозы алып жүреді, бай малшыларына ұрсып, боқтап, малдың қасына келмеді. Тілеміс қасындағы жолдасымен үйде отыр, дәу тай қазанға сүтті құйып, қатындар келіп-кетіп жүр. Сонда Тілеміс жолдасына айтты:

Bilim-all 

Әбсәт

Әбсәт туралы әңгіме. Әбсәт (Алтай-Сайдәлі) деген қу жігіт болыпты. Әбсәт жүрген жер ойын күлкі, қызықтан босамайды екен. Жаз айының ішінде Әбсәт ел арасында келе жатса, екі жолаушы кездесіпті. Жөн сұрасса, Тамадағы ұзатылған қызына бара жатқан адам екен.

Bilim-all 

Қу Дүйсен

Қу Дүйсен ертегісі. Қу Дүйсен туалы ертегі. Қу Дүйсеннің әкесі кедей болған. Қу Дүйсеннің билік құрып, сөзге араласып жүрген кезінде осы кедейлігі бетіне көп басылатын болған. Елдің айтуына қарағанда, Дүйсен бұл кедейлігіне намыстанбақ түгіл, мақтаныш ететін болған.

Bilim-all 

Есмағамбет

Есмағамбет туралы әңгіме. Жағалбайлы елінің сұлтаны болған Дербісәлі Беркінбаев патшадан шен алып, сұлтандық (ХІХ ғасырдың аяғында) лауазым алып келген соң, қақпадан кісі кіргізбейтін әдет шығарып, күзетші солдат қойыпты. Қашан түс болып, Дербісәлінің ұйқысы қанып, кісі қабылдайтын кезін күтіп, жұрт сарылатын болыпты. Осыны есіткен Есмағамбет бір күні Дербісәлінің аулына әдейі ерте келеді.

Bilim-all 

Құлжатай сөзі

Құлжатай сөзі ертегісі. Құлжатай сөзі туралы ертегі. Бұл кәдімгі Тобықты деген рудың, оның ішінде Қарамырза деген топтан атақты Тәуке батырдың туысқаны Құлжатай Қорыға баласы деген азамат, осының әңгімесі шығыс әңгімесінен де қызығырақ.

Bilim-all 

Қанапияның әзілі

Қанапияның әзілі ертегісі. Қанапияның әзілі туралы ертегісі. Ертеде Қанапия Басығара баласы өзі бір кездерде Аманқарағай болысына ауылнай болған. Сонда бір орыс қазақтан ат сатып алады. Сонда Қанапия аттың түс-таңбасына мынадай деп жазған екен:

Bilim-all 

Үсен қу

Үсен қу ертегісі. Үсен қу туралы ертегі. Үсен осы әңгімесін бастап айтқанда былай дейді екен.

Bilim-all 

Иса қу

Иса қу ертегісі. Иса қу туралы ертегі. Бұрын Иса деген бір қу сарт ел аралап келе жатып, кешке жақын қонайын деп, қонақпын деп барса, ешбір адам қондырмапты. Біреулер «үйде кісі жоқ», біреулер «үйіміз тар», біреулер «үйімізде қонақ бар», — деп, ешбір адам қондырмапты. Ылажы жоқ, күн батып кеткенде елден көңілі қалып, енді кімге қонамын деп, бір бел жотаға шығып, қарап тұрса, бір-екі адам бір ауылға ат қойып, «бауырым-бауырым» деп, ат қойып беріпті. Иса қу:

Bilim-all 

Құлақай

Құлақай ертегісі. Құлақай туралы ертегі. Құлақайдың әкесі елге беделді адам болса керек. Мекені — Тарбағатай тауының алқымы, «Саршоқы», «Аршалы» деген жерлер. Сол уақыттағы дәстүр бойынша Құлақайдың әкесі күз болып, мал семірген уақытта маңындағы елдерге жата-жастана қонақтайтын әдеті екен. Құлақайдың сегіз-тоғыз жастағы кезі. Әкесінің алты ұлының ең кішісі де осы — Құлақай.

Bilim-all 

Айдарбек қу

Айдарбек қу ертегісі. Айдарбек қу туралы ертегі. Айдарбек қу ел аралап жүріп, Шаншардың бір ауылына келіпті. Әлгі ауылдың бір адамы өліп, соны қойып жатыр екен. Айдарбек жаназаға келген Шаншарларға «майлансын-ақ», — депті. Елеңдеген бір жігіт: